Shaxs va alturizm masalasi



Download 46,1 Kb.
bet3/10
Sana23.06.2022
Hajmi46,1 Kb.
#696669
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
SHAXS VA ALTURIZM MASALASI

pertseptiv-ya’ni bular shunday harakatlarki, ularning okibatida atrofdagi predmetlar va xodisalar tugrisida yaxlit obraz shakllanadi;

mnemik faoliyat – narsa va xodisalarning moxiyati va mazmuniga aloqador materialning eslab kolinishi, esga tushirilishi hamda esda saklab turilishi bilan boglik murakkab faoliyat turi;

fikrlash faoliyati - akl, faxm – farosat vositasida turli xil muammolar, masalalar va jumboklarni yechishga karatilgan faoliyat;

imajitiv – («image»-obraz suzidan olingan) faoliyati shundayki, u ijodiy jarayonlarda xayol va fantaziya vositasida xozir bevosita ongda berilmagan narsalarning xususiyatlarini anglash va xayolda tiklashni takozo etadi.
Yukorida ta’kidlaganimizdek, har qanday faoliyat ham tashki harakatlar asosida shakllanadi va motor komponentlardan iborat bulishi mumkin. Agar tashki faoliyat asosida psixik jarayonlarga utish ruy bergan bulsa, bunday jarayonni psixologiyada interiorizatsiya deb ataladi, aksincha, aklda shakllangan goyalarni bevosita tashki harakatlarda yoki tashki faoliyatga kuchirilishi eksteriorizatsiya deb yuritiladi.
Faoliyat turlari yana ongning bevosita ishtiroki darajasiga ko’ra ham farklanadi. Masalan, shunday bulishi mumkinki, ayrim xaarakatlar boshida har bir elementni jiddiy ravishda, aloxida-aloxida bajarishni va bunga butun dikkat va ongning yunalishini talab kiladi. Lekin vakt utgach, bara-bora unda ongning ishtiroki kamayib, kupgina kismlar avtomatlashib boradi. Bu oddiy tilga ugirilganda, malaka xosil bo‘ladi deyiladi. Masalan, har birimiz shu tarzda xat yozishga urganganmiz. Agar malakalarimiz kat‘iy tarzda bizdagi bilimlarga tayansa, faoliyatning maksadi va talablariga ko’ra harakatlarni muvaffakiyatli bajarishni ta’minlasa, biz buni kunikmalar deb ataymiz. Kunikmalar – doimo bizdagi aniq bilimlarga tayanadi. Masalan, kunikma va malakalar uzaro boglik bo‘ladi, shuning uchun ham ukuv faoliyati jaarayonida shakllanadigan barcha kunikmalar va malakalar shaxsning muvaffakiyatli ukishini ta’minlaydi. Ikkalasi ham mashklar va kaytarishlar vositasida mustaxkamlanadi. Agar, fakat malakani oladigan bo‘lsak, uning shakllanish yullari kuyidagicha bulishi mumkin:
oddiy namoyish etish yo‘li bilan;
tushuntirish yo‘li bilan;
ko‘rsatish bilan tushuntirishni uyg‘unlashtirish yo‘li bilan.
Xayotda ko‘nikma va malakalarning ahamiyati katta. Ular bizning jismoniy va aqliy urinishlarimizni yengillashtiradi va o‘qishda, mehnatda, sport sohasida va ijodiyotda muvaffaqiyatlarga erishishimizni ta’minlaydi.
Faoliyatni klassifikatsiya qilish va turlarga bo‘lishning yana bir keng tarqalgan usuli – bu barcha insonlarga xos bo‘lgan asosiy faolllik turlari buyicha tabaqalashdir. Bu – muloqot, o‘yin, o‘qsh va mehnat faoliyatlaridir.
Muloqot- shaxs individual rivojlanishi jarayonida namoyon bo‘ladigan birlamchi faoliyat turlaridan biri. Bu faoliyat insondagi kuchli ehtiyojlardan biri- inson bulish, odamlarga uxshab gapirish, ularni tushunish,sevish, uzaro munosabatlarni muvofiklashtirishga karatilgan extiyojlaridan kelib chikadi. Shaxs uz tarakkiyotini aynan shu faoliyat turini egallashdan boshlaydi va nutki orkali (verbal) va nuktsiz vositalar (noverbal) yordamida boshka faoliyat turlarini mukammal egallashga zamin yaratadi.
O‘yin – shunday faoliyat turiki, u bevosita biror moddiy yoki ma’naviy ne‘matlar yaratishni nazarda tutmaydi, lekin uning jarayonida jamiyatdagi murakkab va xilma-xil faoliyat normalari, harakatlarning simvolik andozalari bola tomonidan uzlashtiriladi. Bolatoki uynamaguncha, kattalar hatti-harakatlarining ma’no va moxiyatini anglab yetlmaydi.
O‘qish faoliyati ham shaxs kamolotida katta rol uynaydi va ma’no kasb etadi. Bu shunday faollikki, uning jarayonida bilimlar, malaka va turlarni kunikmalar uzlashtiriladi.
Mehnat qilish ham eng tabiiy extiyojlarga asoslangan faoliyat bo‘lib, uning maksadi, albatta biror moddiy yoki ma’naviy ne‘matlarni yaratish, jamiyat tarakkiyotiga xissa kushishdir.
Har qanday kasbni egallash, nafakat egallash, balki uni maxorat bilan amalga oshirishda faoliyatning barcha konuniyatlari va mexanizmlari amal kiladi. Oddiygina biror kasb malakasini egallash uchun ham unga aloqador bulgan ma’lumotlarni eslab kolish va kerak bulganda yana esga tushurish orkali uni bajarish buldmay, balki ham ichki (psixik), ham tashki (predmetgayunaltirishgan) harakatlarni ongli tarzda bajarish bilan boglik murakkab jarayonlar yotishini unutmaslik kerak. Lekin har bir shaxsni u yoki bu faoliyat turi bilan shugullanishiga majbur qilgan psixologik omillar- sabablar muhim bo‘lib, bu faoliyat motivlaridir

Download 46,1 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish