Shartli belgilar

Ishlab chiqarishning
markazlashuvi

---

50
yaxshi kokslanadigan ko‘mir konlari joylashgan 5000 gektardan
ko‘proq yer, ming milyadan uzunroq temiryo‘l, 100 dan ortiq
savdo kemalari shu trestning qo‘lida edi.
Rokfellerning „Standart oyl“ tresti jami neft mahsulotining
90 foizini, okeanlarda qatnaydigan yuzlab paroxodlarni o‘z qo‘liga
oldi.
1914-yilga kelib, aholining 2 foizini tashkil etgan sarmoyadorlar
milliy boylikning 60 foiziga egalik qila boshladi.
Qishloq xo‘jaligidagi tub o‘zgarishning
mazmunini qo‘l mehnati o‘rnini mashina-
ning tobora ko‘proq egallab borishi tashkil
etdi. 1860—1910-yillar oralig‘ida AQSHda fermerlar soni 3 marta
ko‘paydi.
Qishloq xo‘jaligida foydalaniladigan yer esa 160 mln. gektardan
352 mln. ga yetdi. AQSHda G‘arbiy Yevropaga o‘xshash qirol
xonadoni ham, Sharq mamlakatlaridagi singari yirik zamindorlar
ham, katta-katta mulklarga ega bo‘lgan cherkov yer egaligi ham
yo‘q edi.
Òez orada qishloq xo‘jaligi texnikalari ixtiro qilindi. Bular
xashakni press qiladigan mashina, g‘alla o‘radigan va yanchadigan
mashina (kombayn), ekuvchi, qirquvchi, po‘st archuvchi, yerni
yumshatuvchi, o‘g‘it sochuvchi, kartoshka ekuvchi, somon quri-
tuvchi, uy parrandalari inkubatori kabilardan iborat bo‘ldi. Qish-
loq xo‘jaligida ilm-fan yutuqlari ham keng qo‘llanila boshlandi.
Janubda fuqarolar urushidan keyin katta
o‘zgarishlar yuz berdi. Qulchilik tugatildi.
Aholi faollashdi. 1870-yilda AQSH konstitutsiyasiga tuzatish kiritildi.
Unga ko‘ra, „irqi, terisining rangi yoki ilgarigi qullik holatini
bahona qilib“ saylovlarda ishtirok qilishni har qanaqasiga cheklash
bekor qilindi. Janubdagi shtatlarning yangi hukumatlari tarkibida
qora tanli aholi ham qatnasha boshladi. Davlat maktablari tizimi
vujudga keltirildi. Adolatli soliq tizimi joriy etildi. Irqiy kamsitish
qonunlari bekor qilindi. Mahalliy hokimiyat organlari de-
mokratlashtirildi. Keksalar, nogironlar va yetim-yesirlar uchun
xayriya jamiyatlari tashkil qilindi.
Kongress 1872-yilda Janubdagi sobiq isyonchilarga umumiy afv
berish to‘g‘risidagi qonun qabul qildi. Ayni paytda, isyon
boshliqlaridan 500 ga yaqin kishining davlat vazifalarida ishlashi
taqiqlandi. Bu hol plantatorlarning eski tartiblarni tiklash uchun