Shartli belgilar

Xalq ta’limi. Gumanitar fanlar. San’at
Òexnika taraqqiyoti yuqori saviyali muta-
xassis va ishchilarga bo‘lgan ehtiyojni ku-
chaytirib yubordi. Rivojlangan mamlakatlarda 12—13 yoshgacha
bo‘lgan bolalarni umumiy majburiy va bepul o‘qitish joriy qilindi.
Bu omil aholi savodxonligining oshishiga olib keldi.
Imtiyozli o‘quv yurtlari tarmog‘i kengaydi. Biroq xalqning
asosiy qismi qashshoq yashaganligi, yomon uy-joy sharoitlari,
bolaligidan tirikchilik uchun pul topish zarurligi bir qator mam-
lakatlarda ko‘plab bolalarni o‘qishni oxiriga yetkazmasdan maktabni
tashlab ketishga majbur qilardi.
Ayni paytda, ta’lim sohasidagi salbiy jihatlarni ham ko‘rmaslik
mumkin emas edi. Chunonchi, ba’zi mamlakatlarda yoshlarni
millatchilik, irqchilik ruhida tarbiyalashga e’tibor berilgandi.
Xususan, Amerika Qo‘shma Shtatlarida xalq maorifi tizimi
irqchilik ruhida edi. Qora tanlilarning bolalari uchun alohida
maktablar ochilgan bo‘lib, bu maktablarda oq tanlilarning bolalari
uchun tashkil etilgan maktablardagiga qaraganda kam hajmda bi-
lim berilar edi. Mamlakatda hukm surayotgan irqchilikka qarshi
kurash masalasi Garriyet Bicher-Stouning „Tom tog‘aning kul-
basi“ asarida o‘z ifodasini yaqqol topdi.
Bu davrda Sharqda xalq ta’limi sohasida G‘arbning yutuqlari
tashviq qilina boshlandi. Yevropa ta’siri kuchaydi.