Sharsharaklar Konsolli sharsharalar

14.4-rasm. Sharsharak chiqish qismi


Yarim bosimli sharsharalar ko‘p pog‘onali sharsharalardan ko‘ndalang devor borligi bilan farq qiladi (14.5-rasm).

14.5-rasm. Yarim bosimli sharshara:
1-ko‘ndalang devor; 2-tushish devori


Bosimli quvurli-sharsharalar suv sarfi uncha katta bo‘lmagan sug‘orish kanallarida qo‘llaniladi (14.6-rasm). Ular bosimli rejimda ishlaganligi sababli katta miqdordagi suvni o‘tkazishi mumkin. Pastki b’efga suv energiyasi suv urilma qudug‘i yoki devor yordamida so‘ndiriladi.

14.6-rasm. Bosimli -quvurli-sharshara
a--quvurli; b-shaxtali; d--quvurli konsolli; 1,3-kirish va chiqish kallaklari; 2--quvur; 4-suv urilma quduq; 5-shandorli energiya sundirgich; 6-panjara


Konsolli sharsharalar

Konsolli sharsharalar yuqorida bayon qilingan sharshara va tezoqar inshootlarning vazifasini bajaradi. Ularda suv oqimi inshoot o‘zanidan ajralmagan holda xarakat qilib, so‘ngra erkin havoda harakat qiladi. Konsolli sharsharalar tashlama kanallarning etagida, jarliklarda, pastki b’efdagi tuproqlar yuvilib, katta o‘pirilishlar yuz berganida atrofdagi ekin maydoni va binolarga zarar keltirmaydigan joylarda quriladi. Konsolli sharsharalarning afzalligi shundan iboratki, ular boshqa tutashtiruvchi inshootlarga nisbatan arzon, konstruksiyasi sodda, qurilish ishlari oson. Ularni barpo etishda betondan tashqari, temir-beton ham ishlatiladi. Bundan tashqari, bu inshootning konsol qismi uchun chuqur joylashgan tayanch ham qabul qilinadi.

Konsolli sharsharalar quyidagi konstruktiv qismlardan tashkil topgan: kirish; tezoqar; tayanchlarga o‘rnatilgan konsol; yuvilish voronkasi va chiqish (14.7-rasm).
Konsolli sharsharalar kirish qismi sharasharaklar va tezoqarlar kirish qismi konstruksiyalaridan farq qilmaydi.
Konsolli sharsharalarning novi to‘g‘ri burchakli yoki trapesiya kesimli bo‘ladi. Ularni planda to‘g‘ri chiziq bo‘yicha joylashtirish lozim, konsol qismida oqimning noqulay bir tomonga siljishi natijasida konsol va uning tayanchlariga noqulay dinamik kuchlar ta’sir qilishi mumkin. Xarorat va cho‘kish deformatsiyalarini oldini olish uchun nov ko‘ndalang va bo‘ylama deformatsiya choklari bilan qirqiladi. qattiq bo‘lmagan gruntlarda nov tagida hosil bo‘lgan filtratsiya oqimi inshoot qiyaliklaridan sizib chiqadi, shuning uchun qattiq bo‘lmagan gruntlar zaminlarining konsol tagida drenaj o‘rnatiladi.
Oxirgi qism konsol sharsharalarning eng mas’uliyatli qismlaridan biridir. Uni uchta harakterli qismga bulish mumkin. Yotiq qism, tezoqar novning davomi hisoblanadi, tayanchlarga o‘rnatilgan gorizontal va konsol qismlardir. Oxirgi qism temir-betonli nov ko‘rinishida bo‘ladi va unga ta’sir etuvchi dinamik kuchlarni kamaytirish uchun uning tubiga bo‘ylama va ko‘ndalang biriktirilib to‘sinlar o‘rnatiladi. Bikrli tusinlar orasidagi masofa 2 m dan kam qabul qilinmaydi, yerdan baland o‘rnatilgan novning etak qismida xizmat ko‘priklari o‘rnatiladi.