Sharq tillari

. يٓبٓا ن٣وطُا ٕا . َطث يٗبً . حل٤ع يزؾٕ ٕا
 
 ِْؼر بٓا . تزٌُا خؼُبطٓ ٖٓ بُ٘ لث لا .مبزٍا ةبزٌُا ٕأً
 قِقر له . حو٤ضً ذٗبً ًٝهلُا ٕلأ خؽهبجُا دوٍٜ . غكبٗ ِْؼُا ٕا ذِٔػ . ِْؼُِ حب٤ؽ خؼُبطُٔا ٢ك ٕا
 ٢ُا ٙٞفا وكبٍ. ةلاطُِ ن٣لٕ ِْؼُا بٔٗا . ةنٜٓ ةبّ ٚٗا غٔغُا لوزؼ٣ . ٘٣وٓ َؼُ ، ًهلُا ٖػ كٞٔؾٓ
ٌُٚ٘ ٝ كالـث
 
 .هٝوَٓ ٚٗا يّ لا. بٔ٘٤َُا ٢ُا يؼٓ تٛما ٢ِؼُ .بوؽ ق٤طُ َعوُ ٚٗا .بج٣وه غعو٤ٍ
 هٞٓلاا ٖٓ ًٖبَُٔا ٢ك ءاُٜٞا ٍلجر ٕا ذثبضُا ٖٓ ٝ . هبُٜ٘ا ٍٞٛ َٔػا ٢ٗا.ءبَٓ ْٜ٤ُا ب٘جٛم ب٘ٗا وًنرا
 . ػبلً لاث ػبغٗ لا ٚٗأث دوٌلر .خؾُِٖ خ٣هٝوُٚا
 
دبًِٔ 
َطث
 
-\batolun\-qahramon 
 
 
 
 
ةنٜٓ-\muhzabun\-tarbiyali 
خؽهبجُا دوٍٜ-\sahhartu-l-barihata\-tong ottirdim 
ػبلً -\kifahun\-jang, olishuv 
FE’LNING YETTINCHI VA SAKKIZINCHI BOBLARI(33-dars) 
 
 
 
 
Yettinchi bob 
Uch harfli fe‟llarning 7-bobining vazni 1-bobdan olinib ـٗا \in\ -old 
ko‟makchi harflari qo‟shilib yasaladi; َؼلٗا\ infa‟ala\ 
َؼلٗا 

---

121 
Hozirgi-kelasi zamon va o‟tgan zamon shakllarining asosi quyidagicha vaznda; 
َؼلٗا\infa‟ala\, َؼل٘٣\yanfa‟ilu\.Masalan;
تِوٗا\inqolaba\,تِو٘٣\yanqolibu\-ag‟darilmoq 
7-bob 1-bob bildirgan ma‟noga teskari noaniqlik ma‟nosini bildiradi.Masalan; 
غطه\qota‟a\-kesmoq 
غطوٗا\inqota‟a\-kesilmoq 
Sakkizinchi bob. 
Uch harfli fe‟llarnindg 8-bobi birinchi bobdan olinib, uning oldiga اalif 
ko‟makchisi qo‟yiladi va birinchi hamda ikkinchi o‟zak harflarining orasiga ذـ 
\t\ harfi qo‟yiladi, birinchi o‟zakli undosh esa sukunli qilinadi; 
َؼزكا 
Hozirgi-kelasi zamon shakli va o'tgan zamon shakllarining asosi quyidagicha 
bo'ladi.
َؼزكا \iftaa'ala\ َؼزل٣\yafta'ilu\ .Masalan; 
غٔزعا\ijtama'a\ 
غٔزغ٣\yajtame'u\-yig'ilmoq 
Majhul hisbat shakli;
َؼزكا \uftu‟ila\َؼزل٣\yuftu‟ila\ 
Fe‟lning 8-bobi mana bu ma‟nolarni beradi: 
1)
1-bobning ma‟nosiga majhul-qaytish ma‟noni beradi. Agar 1-bob harakatni 
o‟tumli ekanligini ifogalasa, 8-bobda esa harakatni o‟timsiz ekanligini 
ifodalaydi.8-bobning bu jihatlari 7-bobga o‟xshaydi.Masalan: 
غٔع\jama‟a\-yig‟moq 
غٔزعا\ijtama‟a\-yig‟ilmoq 
وْٗ\nasharo\-nashr q-q
وْزٗا\intasharo\-nashr qilinmoq; 
2)o'zi uchun biror narsaga erishmoq ma'nosi; 
تًَ \kasaba\-ishlab chiqmoq تَزًا\iktasaba\-o'zi uchun ishlab chiqmoq 
3)ayrim paytlarda o'z ma'nosiga ko'ra 1-va 6-bob ma'nosida keladi; 
ةنع\jazaba\-
ةنزعا\ijtazaba\- jalb qilmoq 
ْٕبقر\taxosoma\- ْٖزفا \ixtosoma\-tortishmoq 

---

122 
Fe'lning 8- bobi yasalayotganda assimilyatsiya bo'lishi mumkin: 
a)birinchi o'zakli undosh ٝ\vov\ ba'zida ١ \yo\ tushib qoladi, o'rniga ـر\t\ 
ko'makchi harf qo'yiladi va د \t\ ikkilantirib o'qiladi.Masalan; 
لؽٝ\vahada\-yakka bo'lmoq 
لؾرٝا(avtahada)ning o'rniga
لؾرا\ittahada\-yig'ilmoq; 
b)agar birinchi o'zakli harf birorta emfatik harflardan bo'lsa (ٛto, ظzo, ٗdod,
ٓ sod.) unda ـر \t\ ko'makchi harf ٛ \to\ emfatik tovushga aylanadi.Masalan; 
ةوٙ\doraba\-urmoq(ةوزطٙا idtaroba 
o'rniga)
ةوطٙا\idtoroba\-urimmoq, hayajonlanmoq. 
غِٛ\tola'a\-chiqmoq 
غِٛا (ittola'a o'rniga) غِٛا\ittola'a\-ko'rinmoq; 
v)agar birinchi o'zakli undosh birorta ك \dol\, م\zol\, ى \ze\ ga o'xshash tish 
orasi sirg'aluvchi tovushlardan bo'lsa , unda د \t\ ko'makchi harf ulardan biriga 
assimilyatsiya qilinadi.Masalan; 
وًم\zakaro\-eslamoq 
( وٌرماiztakaro o'rniga)
وًما \izzakaro\-eslamoq bo'ladi 
وٛى\zaharo\-yaltiramoq ( وٜرىا iztaharo o‟rniga) 
وٛكىا \izdaharo\-qullamoq bo'ladi. 
Mashq ishlash.
ٌٌػ \a'kasa\-aks ettirmoq,
وًَ \kasaro\-sindirmoq, 
َؼك\fa'ala\-qilmoq fe'llarini 7-bob vazniga aylantiring va ularni hozirgi kelasi 
zamon shaklida va o'tgan azmon shakllarida tuslang. 
Mashq ishlash.
تقٗ \naxaba\-tanlamoq,
َـّ \shag'ula\ shug'ullanmoq, 
نكٝ\vafaqo\-yordam bermoq,
ؼِٕ\soluha\-yaramoq fe'llarini 8-bob 
vazniga aylanytiring va ularni hozirgi-kelasi zamon va o'tgan zamon shakllarida 
tuslang. 
Mashq ishlash.Matnni o'qing, ko'chiring va o'zbek tiliga tarjima qiling.