«sharq» nashriyot-matbaa

«Qizil  kitob»
«O‘zbekiston  Respublikasi  Qizil  kitobi»ga  o‘lka miz 
qo‘riqxona  va  rezervatlardan  tashqari  3  ta  milliy 
tabiat  bog‘lari,  1  ta  kompleks  landshaft-buyurtma-
xona,  12  ta  buyurtmaxona,  10  ta  tabiat  yod gorligi,  

---

50-rasm. 
  Zomin  davlat  milliy  tabiat  bog‘i.
olasiz).  Bu  maskanlarga  kelgan  kishi  o‘lkamiz  tabiati 
bilan  yaqindan  tanishadi,  uning  go‘zalligidan  va  toza 
havosidan  zavqlanadi.  Tabiatni  asrash  va  avay lash 
nechog‘liq  zarurligini  tushunib  yetadi.  Tabiatga,  Va-
tanimizga  bo‘lgan  mehri  ortadi. 
Az iz  o‘quvchilar!  Siz  ham  Vatanimiz   tabiatini  
asrashga  harakat  qiling.  Daraxt  va  butalar  shoxla-
rini  sindirmang,  gullab  turgan  o‘simliklarni  bekorga 
yulib  olmang.  O‘rmon,  bog‘  va  dalalarda  yashovchi 
hayvonlarni  bezovta  qilmang.  Ular ning  uyasini  buz-
mang,  qush  palaponlarini  inidan  olib,  o‘zingizcha 
boqmang,  qushlarga  xalal  bermang.
Tabiat  qo‘ynida  dam  olib  bo‘lganingizdan  so‘ng 
atrofni  ko‘zdan  kechiring.  O‘zingizdan  keyin  bu  joy-
larda  chiqindilarni  qoldirmang.
Ko‘kalamzorlashtirish  ishlarida  faol  qatnashing. 
eking  hamda  parvarish  qiling.

---

   
Keyingi  yuz  yil  ichida  Yer  yuzi  aholisi  tez  sur’atda 
ortdi.  Katta  yerlar  ekin  maydonlariga  aylantirildi,  
shahar  va  qishloqlar,  korxonalar  qurildi.  Bularning 
barchasi  adir,  cho‘l  va  o‘rmonlar  egallagan  yerlarning 
o‘zlashtirilishi  hisobiga  amalga  oshiril moqda.  Natijada 
Yer  yuzidagi  tabiiy  o‘simliklar  qoplami  kamayib  ketdi. 
Masalan,  o‘lkamizda  yong‘oq,  pista,  bodom,  do‘lana 
kabi  mevali  daraxtlar,  zira,  piskom  piyozi,  anzur,  qo-
raqand  kabi  dorivor  o‘simliklar  kamayib  bormoqda.
Adir,  cho‘l  va  o‘rmonlarning  o‘zlashtirilishi  natija-
sida  hayvonot  olamiga  juda  katta  zarar  yetkazildi. 
Hayvonlarning  bir  qancha  turlari  yo‘qolib,  ko‘plab 
turlari  kamayib  ketdi.  Ba’zi  hay vonlar  kamayib,  no-
yob  bo‘lib  qolganligidan  «O‘zbekiston  Respublikasi 
Qizil  kitobi»ga  kiritilgan.
Insonning  tabiatga  salbiy  ta’sirini  ma’lum  bir  hu-
dudda  taqiqlash,  yo‘qolib  borayotgan  hayvon  va 
o‘simlik  turlarini  muhofaza  qilish  hamda  ko‘paytirish 
maqsadida 
tashkil  etilgan.
Qo‘riqxona
Qo‘riqxonalarda  hayvonlar  va  o‘simliklar  nazoratga 
olinadi.  Noyob  hayvon  va  o‘simlik  turlarining  soni 
ko‘paytirilib,  tabiatni  asli  holida  saqlashga  harakat 
qilinadi. 
Qo‘riqxonalarda  yerosti  boyliklari,  daryola r  va 

---

boshqa  tabiat  boyliklari  ham  muhofazaga  olinadi. 
Qo‘riqxonalar  ko‘plab  mamlakatlarda  tashkil  etilgan. 
2  ta  biosfera  rezervati  tashkil  etilgan.  Ularning  nomi 
va  qayerda  joylashganligi  O‘zbekiston  Respublikasi-