«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

Jamiyat tushunchasi
Inson dunyoga kelishi bilan u yakka o‘zi yashay ol-
maydi. Insonning kimlar bilandir muomalada bo‘lishi-
ni, fikr-mulohaza qilishini tabiat qonuniyati desak ham
bo‘ladi. Jamiyat qanday, qay tarzda vujudga kelganligi
to‘g‘risida hozirgi davrgacha biror-bir aniq tushuncha
yo‘q desak xato bo‘lmaydi. Lekin jamiyat uchun eng
asosiy belgi – bu ongli va ixti yoriy ravishda shaxslar ning
birgalikda munosabatda bo‘lishi. Agar inson xohlamasa,
birga yashashni istamasa, u ongli ravishda hech kimga
qo‘shilmaydi. Shuning uchun jamiyatga kirgan shaxslar -
ning umumiy qiziqishi, istagi bo‘lishi kerak. Lekin bu
bilan hamma bir xil tushuncha, bir xil fikrga ega bo‘lma-
gani tufayli jamiyatda yashay olmaydi, deb aytish no-
to‘g‘ri, chunki jamiyat a’zosi har xil fikrda, tushun-
chalarda bo‘lishi mumkin.
Jamiyat undagi odamlarning o‘zaro bog‘liqligi,
hamkorligi asosida tashkil topadi. Bu hamkorlik har bir
jamiyatdagi shaxsning kamol topishiga ko‘maklashishi
lozim. Jamiyat bugun birlashib, ertaga tarqalib ketadi-
gan uyushma emas. Bu mustahkam, bir-biriga bog‘ 
-
langan, doim yashash imkoniyatiga ega jamoa uyush-
masidir. Bu jamiyatdagi o‘zaro bog‘liqlik natijasida
odamlar kamol topishi, rivojlanib borishi kerak.
Odamlarni birlashib yashashlari, fikrlashi uchun qan-
daydir g‘oya birlashtirib turadi. G‘oya inson hayotiga
I  b o b.  Davlat va huquq nazariyasi

---

16
Huquqshunoslik
mazmun bag‘ishlaydigan, uni harakatga keltirib, maqsad
sari yetaklaydigan fikrdir. Masalan, O‘zbe 
kistonda
yashovchi har bir millat va kilining o‘z qarashlari, xilma-
xil tushunchalari bo‘lishi tabiiy, lekin ular 
ning ham-
masini birlashtiradigan g‘oya – shu davlatning kelajagi
uchun, farovonligi uchun o‘z hissasini qo‘shish,
Vatanim deb O‘zbekistonni sevish kabi manfaatlarni o‘z
ichiga oladi. Inson jamiyatning asosini tashkil qiladi.
Lekin inson jamiyat bilan bog‘lanish muammosini,
huquq, erkinlik burchla rini, nima qilish mumkin, nima
qilish mumkin emas kabi xislatlarni, qoida, qonun tar -
tiblarini bilishi kerak. Bu qoidalar inson va jamiyat
o‘rtasidagi munosabatlarni tegishli organlar, hokimiyat
orqali tartibga soladi.
Jamiyat tushunchasi ongli ravishda odamlarning
birlashishi, ular o‘rtasida umumiy qiziqish bo‘lishi, bu
qi ziqish ularni birga ishlashi va rivojlanishiga olib ke 
-
lishi, odamlar munosabatlari ma’lum qoidalar, tartiblar
bilan bog‘liqligini, bu qoidalarga rioya qilish uchun
ichki va tashqi kuchlar hukmronlik vositalari bo‘lishi-
ni, jamiyat yangilanishi uchun shart-sharoitlar mavjud
bo‘lishi lo zimligini o‘z ichiga oladi.