«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Biogeotsenozlarning  rivojlanish  xususiyati  ularning  tuzilishi  hamda 
faoli yatida  o‘zgarishlarning  sodir  bo‘lishi  bilan  bog‘liq.  Biogeotsenozlardagi 
o‘zgarishlar  davriy  (siklik)  va  tadrijiy  (izchil)  bo‘ladi.  Davriy  o‘zgarishlar 
muhit  omillarining  sutkalik,  mavsumiy  o‘zgarishlari,  shuningdek  bioritmlar 
bilan  belgilanadi.  Bunday  o‘zgarishlar  natijasida  biotsenozlar  dastlabki 
holatiga  qaytadi.  Tadrijiy  o‘zgarishlar  esa  bir  biotsenozning  asta-sekin 
boshqasi  bilan  almashinuviga  olib  keladi. 
Bir  biotsenoz  o‘rnini  boshqa  biotsenoz  egallashi  ekologik  suksessiya 
(lotincha  «successio»  –  izchillik,  ketma-ketlik)  deb  ataladi.
Suksessiya
 – biotsenoz (ekosistema)larni tashkil etgan turlarning tarkiban 
o‘zgarishi va jamoa tarkibiy tuzilishining izchillik asosida o‘rin almashinishi 
natijasida  vujudga  keladi.
Shunday  qilib,  biogeotsenoz  biotsenoz  va  biotopning  majmuasi  bo‘lib, 
unda  moddalarning  va  energiyaning  davriy  aylanishi  amalga  oshadi. 
Produtsentlar,  konsumentlar  va  redutsentlar  ekosistemalarning  funksional 
tarkibiy  qismlari  hisoblanadi.

---

22