«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Biotsenoz 
–  biotopda  yashovchi  tirik  organizmlar  yig‘indisi  hisoblanadi. 
Biotsenoz  xilma-xil  turlar  tarkibi  va  soni  bilan,  har  xil  turga  mansub  tirik 
organizmlar  o‘rtasidagi  munosabatlar  hamda  tirik  organizmlar  va  tashqi 
muhit  omillari  o‘rtasidagi  turli-tuman  o‘zaro  munosabatlar  bilan  ta’riflanadi. 
Biogeotsenozning yashil o‘simliklari (fitosenoz) quyosh energiyasi hisobiga 
fotosintez  jarayonida  hosil  qiladigan  organik  birikmalari  hayvon lar  (zoosenoz) 
uchun  oziq  hisoblanadi.  Zamburug‘lar  (mikosenoz)  va  mikroorganizmlar 
(mikrobiotsenoz)  organik  qoldiqlarni  mineral  moddalargacha  parchalab, 
tashqi  muhitga  qaytaradi.  Tabiatdagi  organizmlar  o‘rtasidagi  oziq  orqali 
bog‘lanishlar  hisobiga  moddalar  va  energiyaning  tashqi  muhitdan  tirik 
organizmlar  tarkibiga  o‘tishi,  ulardan  esa  yana  anorganik  tabiatga  qaytishi 
sodir  bo‘ladi.  Har  bir  biogeotsenozdagi  moddalar  va  energiyaning  aylanishlari 
birlashib  biosfera  darajasidagi  moddalar  va  energiyaning  global  aylanishini 
ta’minlaydi.  Biotsenoz  tarkibidagi  barcha  tirik  organizmlar  3  ta  funksional 
guruhga  bo‘linadi:  produtsentlar,  konsumentlar  va  redutsentlar  (3-rasm).