Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

35

---

S U V O 'T L A R T A L L O M IN IN G
M O R F O L O G I K
T A B A Q A L A S H U V IN I 
T IP L A R I
Suvo'tlarining 
tanasi qattana yoki tallomli bo ‘lib alohida 
qism lar ildiz, poya, barg va gulga tabaqalashmagan. Qattanali 
tuzulishli suvo'tlar faqatgina m orfologik turli tumanligi bilan 
farqlanadi. Ular orasida bir hujayrali, k o ‘p hujayrali, hujayrasiz 
sifonli va sifonokladial organizm lar mavjud. Ulam ing o ic h a m - 
lari ham huddi bakteriya hujayrasi kabi mgyda va dengizlarda 
o ‘suvchi q o ‘n g ‘ir suvo'tlarida b o ‘yi bim echa o'nlab m etrlar- 
gacha, yuksak o'sim liklar 
florasidagi ulkanlaridan qolishmay- 
diganlari ham bor.
Suvo'tlarning shakli va rangi ham ko'pincha g'aroyibdir. Oddiy 
sharsim on yoki tom chisim on tuzulganlaridan boshlab, yuksak 
o ’sim liklarga o'xshab ketadigan kuchli tarmoqlangan lari ham bor. 
S uvo'tlaring rangi yashil, pushti, qizil, binafsha, sap-sardan to 
qoragacha, moviy, ko'k-yashil, sariqyashil, sariq, tillarang va 
q o 'n g 'ir tuslarda bo'ladi. S uvo'tlar tanasining b ag'oyat darajada 
xilm a xil tuzulishlarini, ularning tarixiy taraqqiyoti bilan bog'liq 
holdagi bim echa tuzilm alarga ajratilgan.
Xozirgi kunda m onad, gem im onad, sartsinasimon, ipsimon, 
turlicha yo 'g 'o n lik d ag i ipsim on, sifonal, psevdoparenhim atik, 
parenhim atik va katakinez - soddalashgan muhit sharoitida o'sish 
natijasida 
organizm 
belgilarini 
rivojlanm ay 
qolishi 
tuzilish 
darajasining pasayishi hisobiga yuzaga kelgan ameboid tuzilm alarga 
ajratiladi. 
Suvo'tlarining 
tanasi 
morfologiyasi 
ulam ing 
sistem atikasidagi eng m uxum belgilaridan hisoblanadi.
M onad (xivchinli) tuzilm a. 
Bu tuzilmaning m uxum xarakterli 
belgisi xivchinlarining m avjudligidir. Xivchinlar yordam ida hara- 
katlanadigani suvo'tlar olam ida keng tarqalgan. Ular evglenalar, 
dinofitalar, kriptofitlar, tillarang suvo'tlar orasida ko'pchiligini 
tashkil etadi, sariqyashil va yashil suvo'tlar orasida ham bor. 
D iatom va q o 'n g 'ir suv o'tlar orasida monad tuzilma vegetativ holda 
uchram aydi, 
ammo 
k o 'payish 
davrida hosil 
bo'ladi. 
Qizil 
suvo'tlarning hayotiy davrida m onad tuzilm a aniqlanmagan.
M onad 
suvo'tlarning 
harakatlanishi 
ular hujayralari 
va 
koloniyalarining tuzilishida ikki tomonini o'zaro o'hsham asligiga 
olib kelgan. Hujayraning oldingi deb hisoblanadigan tom oniga 
xivchini birikkan. H ujayra asosan tomchi, radial yoki xivchinli