Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

CHLOROPHYTA BO‘LIMI
(S.STR)
Bo Tim m ikronayli ildizchalarning sim m etrik joylashganligi, 
mitozni yopiq, yarim yopiqligi, metatsentrikligi,sitokinezni boTinish 
ariqchasi va fikoplastli hujayra plastinkasi shakllanishi bilan 
boradigan suvo‘tlarni o ‘z ichiga oladi. B oTim ga dengizlarda, 
chuchuk suvlar va quruqliklarda tarqalgan su v o ‘tlar mansub.
Prazinofitsa - Prasinophyceae sinf!
Sinfni nomi grek prasinos - yashil s o ‘zi bilan nomlangan. 
Sinfga mansub suvo‘tlar quyidagi um um iy tavsifga ega.
1. K o‘pchilik vakillari - manad bir hujayrali, xivchinlari apikal 
yoki laterial joylashgan xivchinli, kam dan-kam kokkoid va 
palm elloid tuzilishli.
2. Xivchinlari organik tuzulishli tangachali va naysimon 
boTm agan tuklar bilan qoplangan.
3. K o ‘zchalari agar boTsa, u xloroplastda joylashgan.
4. Qisqaruvchi vakuola faqat chuchuk suvlarda tarqalganla- 
ridagina boTadi.
5. Hujayra k o ‘pchilik vakillarida organik tangachalar bilan 
qoplangan. Tangachalar o ‘zaro birlashib teka hosil qilishi mumkin.
6. M itoz ochiq yoki yopiq.
7.sitokinez boTinish ariqchasi bilan yoki fikoplast yordamida 
ro ‘y beradi.
8. K o ‘payishi vegetatiiv, jinssiz. Jinsiy k o ‘payish bitta turda 
m alum xolos.
9. Rivojlanish gaplobiont, zigota reduktsiyali.
10. 
K o ‘pchiligi dengizlarda tarqalgan, chuchuk suvlarda ham 
uchraydi.
Prazinofitsalarda xivchin 2, 4, 16 ta boTadi. K o‘pchilik turla- 
rida u bir xil uzunlikda, biroq M ontoniella, Nephroselm is turkum ­
larida geterokont. X ivchin odatda tangachalar bilan qoplangan.
M asalan, Tetraselm is turkumining vakillarida xivchin morfo- 
logiyasi turlicha to ‘rt qavat tangachalar bilan qoplangan.
316

---

B a z a l ta na o d a id a fibrilla r bilan b o g ‘la n g a n , usetrin o q siliga 
e g a . . X i v c h i n a p p a ratin i y a d r o n in g y u za si bilan b o g i a y d i g a n
rizoplast m a v ju d .
B a rc h a p r a z in o fits a la rd a x lo ro p la s tla r bor. X loroplastlari bitta 
h u ja y ra d a b itta d a n , b irn e c h a
b o 'la k l i 
b o ‘lishi 
m u m k i n ,
o d a td a p irenoidli. X lo r o p la s t -
da x lo r o fill a v a v m a v ju d , 
ularda y a n a 20 d a n k o ‘p ro q
p ig m e n tla r u c h r a y d i.
Prazinofitsalam ing 
hu- 
jayrasida membranani ustida 
turlicha ko'rinishlardagi bir­
necha qavat (bittadan besh- 
tagacha) tangachalar mavjud.
Masalan, 
Pyram im onas 
hu­
jayralari uch qavat tangachalar 
bilan qoplangan: ichkisi ki- 
chik kvadratlar, o ‘rta qavat 
savatchaga o'xshash, tashqi 
qavat yirik tojsimon k o ‘rinishli tangachali. Tangachalaming 
hammasi Golji apparatida hosil qilinib hujayraning yuzasida xivchin 
yaqiniga chiqariladi. Tangachalaming ayrimlari ko ‘p hollarda 
nordon polisaxaridlar (pektin moddalari) ham da biroz oqsildan 
iborat,