Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Fuzariya 
- 
Fusarium
turkum ining 
zam burug‘lari da 
rivojlanishida konidiyalar hosil b o 'lad i xolos. Bu turkumga mansub 
zam burug‘lar ikki xil m akro va m ikrokonidiyalar hosil qiladi. 
M akrokonidiyalar zam burug1 o ‘sayotgan joyini yuzasida yuzaga 
kelgan m itselliylarda hosil boMadi. U lar k o ‘p hollarda 3 - 5 to ‘siqli, 
biroz egilgan, o ‘roqsim on, qism an lantsetsimon k o ‘rinishlarda 
b o ‘ladi. Konidiyalarni asosida aniq bilinib turadigan yoki yaxshi 
k o ‘rinm aydigan band mavjud. M akrokonidiyalar pushti, k o ‘k, 
yashil, oqish kabi yorqin ranglarda b o ‘ladi.
M ikrokonidiyalar m itselliyda oddiy yoki murukkab tuzilgan 
konidiyabandlarda zanjir, kallak xolida yoki m itselliy gifalarining 
orasida to ‘plam lar k o ‘rinishida hosil b o ‘ladi. Konidiyalar bir 
hujayrali, kam dan-kam bitta yoki 2-3 to'siqli, odatda cho ‘ziq 
yum aloq, 
tuxum, 
bazan 
nok 
ko ‘rinishida 
b o ‘ladi. 
Bu 
zam burug‘lam ing m itselliysi k o ‘pincha oq, oqish pushti yoki 
jig arrang k o ‘rinishlarga ega.
210

---

Й И В
Fusarium. 
M akrokonidiyalar
B u turkum ning mitselliysida xlam idosporalar - qalin p o ‘st 
bilan o'ralgan gifaning bir hujayrali qismi, shu bilan birga tinim 
davrini o ‘taydigan sklerotsiylar ham hosil b o ‘ladi.
Fuzariy turkum ining zam burug‘lari tabiatda keng tarqalgan. 
U lar 
tuproqda, 
turli 
organik 
oziqlarda, 
suvda 
uchraydi. 
X asharotlarda tekinxo'rlik qiladiganlari, odamda va issiq qonli 
xayvonlarda kasalliklar hosil qiladiganlari ham bor.
Bu 
zam bum g‘lam ing 
k o ‘pchiligi 
o ‘simliklarda 
kasallik 
q o ‘zg ‘atadi. U ko ‘p hollarda so ‘lib qolishga sabab b o ‘ladi. Nam
joy da saqlangan donlam i aynitadi. Bu zamburugMar biologik 
jihatidan faol m oddalar hamda antibiotiklar hosil qiladi.
211

---

M e la n k o n iy a la r (sh a rtli) ta rtib i - IVFelanconiales
Bu tartibga m ansub zamburugMarning konidiyabandlari yakka 
holda bo‘lmay, ular yassi, biroz d o Lmboq yoki egilgan asosda 
tutumlar xolida joylashadi.
Bunday xildagi spora hosil boMishiga atse rv u la deyiladi. 
Atservulani asosi m itselliy gifalarini tig ‘iz chigalidan iborat. 
Atservula odatda o ‘sayotgan joyda epidermis ostida joylashadi. 
Konidiyalar yetilganda ular tashqariga tarqaladi.
M elankoniyalarda m itselliy doimo o ‘sayotgan joyiga botib 
kirgan yoki x o ‘jay in o ‘sim lik to ‘qimasida joylashadi. Melanko- 
niyalarga 
mansub 
zam burug4 laming 
ко ‘pchiligi 
saprotroflar 
hisoblanib, tekinxo'rliklari ham bor. Tekinxo‘r m elankoniya 
zamburugMar o ‘sim liklarda 
antraknoz
deb ataladigan kasallikni 
qo‘zg ‘atadi. Bunda o ‘sim likning barg lari y o ‘qoladi. Mevalari 
chiriydi. 0 ‘simlik kuchsizlanadi. Antraknoz holatda barglarda 
dog‘lar, m evalarda, u ru g ‘larda, novdalarda chuqur chaqalar hosil 
boMib, “ modda harakati buziladi. Zararlangan joylarda k o ‘p 
m iqdorda zam burug‘ning sporalari paydo boMadi. Antraknozga 
qarshi kurashda turli fungitsidlar sepiladi. Tok antraknozni
S.phaceloma
uzum da kasallik q o ‘zg ‘atadi. Zam burug' tok zangi, 
novdalari, barglarini zararlab, qora dogMar hosil qiladi. Bu kasallik 
bahor semam kelgan yillari kuchayadi: bir m avsum da zam burug1 30 
martagacha avlod beradi. U nga qarshi kurashilmasa, tok qurib 
qoladi.