Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

U L T R A T U Z IL IS H I V A M E T A B O L IZ M I
Xivchinlar. 
Xivchinlarni tuzilishi, xivchin asosining tuzilmasi 
bilan 
xivchinni 
hujayrada 
tutib 
turilishi 
anchagina 
q at’iy 
(konservativ) belgi hisoblanib suvo'tlarning ko'plab taksonlari va 
tuban zam burug'lar orasidagi filogenetik aloqalarni aniqlashtirish 
im konini beradi.
Mitoz. 
Tuban eukariotlam ing ko'pchiligida yuksak eukariot- 
lardan farqlanib “yopiq m itoz” ro 'y beradi. Yadro membranasi 
mitoz davrida saqlanadi va xrom osom aning q o'sh naborini yadro 
qutblariga tarqalganidan keyin membranani parchalanishi, ikkita 
yosh yadrochani yuzaga kelishi ro 'y beradi. Bunday m itoz rangli 
xivchinlam ing ko'pchiligiga qizil va ayrim yashil su vo'tlar ham da 
zam burug'larning ham ko'pchiligiga xos. Q o 'n g 'ir va yashil suv o't­
larining ayrim larida mitoz ochiq, xuddi yuksak eukariotlardagiday 
sodir b o 'lad i (m itoz davrida yadro membranasi yo'qolib ketadi).
Sitokinez. 
Tuban eukariotlam ing ko'pchiligida hujayrani 
bo'linishi hujayra po'stinisitoplazm a tomonga bukilishi, bo'linayot- 
gan yadro orasida m ikronaylar hosil bo'lishi, ular bo 'y lab to'siq
19

---

(fikoplast) paydo boMishi bilan ro ‘y beradi. Yashil suvo'tlarining 
kam turlarida yuksak o ‘sim likiardagi kabi k o ‘ndalang to'siq 
(fragm oplast) uzunasiga emas. m ikronaylarga ko'ndalang (urchuq 
iplari) holida joylashadi. M ana shu holat yuksak o'sim liklarning 
ajdodlarini aniqlashda katta aham iyat kasb etgan.
Septa apparati. 
Xaltachali, bazidiyali zamburugMar va qizil 
suvo'tlarining Florideophyceae sinfining vakillarida ikki hujayrani 
ajratib turadigan _ to ‘siqda teshik-tirqish-septa mavjud. Septani 
o ‘ragan tuzilm a qizil suvo'tlarining tartiblarini tavsiflashda muhim 
belgi hisoblanadi. Bazidiom itsetlam ing k o ‘pchiligida septa m urak­
kab tuzilishli (dolipor septa). U ning ultra tuzilmasini o'rganish 
m utaxassislarga bazidiom itsetlar sinfida alohida sinf- ustomitset- 
larni ajratishga, uning tabiyligini boshqa m etodlar bilan ham 
tasdiqlaydi.