Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Bangiofitsa Bangiophyceae sinfi
S inf Bangia turkumi bilan (Daniyalik botanik Nils Bang 
sharafiga) nomlangan. S inf bittagina bangiyalar -
Bangiales
tartibidan iborat holos.
Ikki 
yoki 
uch 
bosqichli 
geterom orf 
hayotiy 
davrali 
k o ‘phujayrali qizil suvo‘tlar. Gametofitlari yirik, dastlab bir qator 
keyin k o ‘pqator hujayralardan yoki diffuz tarzda o ‘sadigan 
yassiyaproq tuzilishli. Karposporangiy va spermatagiylar bir joyda 
hosil boMadi. Sporofitlari ipsimon, apikal o ‘sadi. Golji apparati 
endoplazm atik to ‘r va m itoxondriyalar bilan bogMangan. Gameto- 
fitning xloroplastlari hujayraning o ‘rtasida joylashgan, yulduzsimon 
tuzilishli pirenoidi bor. Sporofitda xloroplastlar tasmasimon, uni 
oMovchi tilakoidli, parietal joylashgan.
297

---

Sinfga mansub su v o 'tlarn m g barchasi dengizlarda tarqalgan, 
faqat B angta chuchuk suvlarda h a m uchraydi. U shbu tartib 
monafilitik va florideyaJar bilan uzviy b o g ‘langan.
Porphyra 
turkumi tallomi 
yupqa, k o ‘pincha yaltiroq qirrali
tekis yoki buklam ali yassiyaproq 
(plastinka) ko'rinishida. Y assi­
yaproq tallomning asosida kalta 
tanachasi bor. Tallomning shakli 
enli tasmadan doirasimongacha, 
urn rangi pushtining turli k o ‘ri- 
nishlarida b o ‘lishi mumkin.
Porphyralar
Y ilning qish davrida vegetativ hujayralar spermatangiylarga 
aylanadi. Ularda 64-128 erkak gam eta-sperm atsiylar hosil b o ‘ladi, 
ular b o ‘kishi (jelatinlanishi) hisobiga tashqariga chiqadi. Sperma-
298

---

tsiylarda yirik yadro va reduktsiyalangan xloroplast mavjud. 
Sperm atsitlar karpogonga suv oqimi bilan keladi. .
K arp o g o n
tashqi 
ko'rin ish id an
vegetativ 
hujayralarga 
o ‘xshaydi, ulardan kichkina o Lsimtasi borligi bilan farqlanadi xolos. 
S p en n atsiy karpogonga birikkanidan keyin p o ‘st bilan o ‘raladi va 
b o r lig ‘ini kanal orqali karp o g o n g a q o ‘yadi.
U rug‘lanish sodir b o ‘lganidan keyin kaipogonning diploid 
borlig‘i 4,8,16 va 32 diploid karposporalarga b o ‘linadi. Ular 
karpogon devori yem irilganidan keyin tashqariga chiqadi.
K arpospora unib tarm oqlangan ip tallomni hosil qiladi. Bu 
bosqichda k o n x o sp o ra deb ataladigan maxsus tipdagi monospo- 
ralarni hosil qiladi. K onxosporalar ipni yonida bir qator joylashgan 
konxosporangiylarda hosil boMadi. M anashu konxosporangiylardan 
porfiraning yassiyaproq tuzilishli tallomi hosil boMadi. Konxospora 
unayotganda reduktsion boMinish ro‘y beradi shu boisdan yuzaga 
kelayotgan tailom gaploid. Porfira yosh davrida monosporalar hosil 
qilib vegetativ tarzda k o ‘payadi. M onosporalar parfira tallomini 
yuqorigi yuzasida hosil boMadi. Porfirada jinsiy k o ‘payish ro ‘y 
bermaydi.
Porfiraning 70 ga yaqin turlari malum. Ularda 
P.ezoensis
turi 
m axsus k o ‘paytirilib ovqat sifatida istemol qilinadi. Porfirani 
oziqlik qimmati tarkibidagi ancha yod, vitaminlardan V va S, 
m inerallam ing ham da 20-25% miqdorda (quruq modda hisobiga) 
oqsillar mavjud.
Porfirani Y aponiyada XVII asm ing oxiridan beri ko‘paytiriladi, 
har yili 350 m ing tonnaga yaqin m axsulot olinadi. Parfirani 
yetishtirishda 3000 dan ortiqroq kishilar ishtirok etib har yili 2,5 
m ldr AQSh dollari hisobida baholanadi.