Шарқ педагогик таълимотида таълимий-ахлоқий қарашлар

Maromida ovqat egan farishta bo’lur,

hayvon kabi esa tushar og’ir tosh misol.

Kim istagin bajo qilsang amringga tobe.

Nafs aytganin qildingmi, bo’ysindirmoq, mahol

Muslihiddin Sa’diy do’st va uning sadoqati xususida ham so’z yuritadi. Uning fikrlariga ko’ra, inson hamisha do’st va uning hamrohligiga ehtiyoj sezadi. hayotidagi quvonchli va fojiali kunlarida do’stning suhbati diliga shodlik va ruhiy engillikni olib kiradi. Alloma do’st kishining o’zgalardan farqi eng og’ir damlarda boshiga musibat tushgan birodarining yonida bo’la olish, unga madad berish, shuningdek, do’stligidan ta’ma qilmaslik kabi xislatlarga ega bo’lishida deb biladi. Shu bilan birga inson do’st tanlashda nihoyatda ehtiyotkor bo’lishi lozim deb topadi. Zero, do’st kishining hayoti va faoliyatida ro’y berayotgan barcha hodisalardan xabardor bo’ladi. Badxulq kishi do’stligidan foydalanib, qulay vaziyatlarda unga nisbatan ziyon etkazishi mumkin. Shu sababli inson, eng avvalo, do’st bilan dushmanni farqlay olish layoqatiga ham ega bo’lmog’i zarur. Mutafakkirning bu xususidagi qarashlari uning quyidagi to’rtligida o’zining yaqqol ifodasini topgan: