Shaharsozlikda bino va inshootlarni arxitekturaviy

 
 

---

3.Ko’p va bir sektsiyali uylarning tarxiy yechimlari 
Ko‟p sektsiyali uylar bir necha sektsiyalardan tashkil to‟gan bo‟lib, turar joy 
uyida bir necha xonadon va bir necha zinapoya lift kataklaridan iborat bo‟ladi. 
Ko‟p sektsiyali uylarda xonadonlarni sektsiyalarga joylash va ularning soni turar-
uy tizimida ushbu sektsiya yorug‟lik tomonlari bo‟yicha qanday yo‟nalganligiga 
bog‟liq. Sektsiyalar chegaralanmagan, qisman chegaralangan va chegaralangan 
yo‟nalishli (orientatsiya) bo‟lishi mumkin. Sektsiyalarning birinchi ikki turini 
kenglik (parallel) bo‟ylab, uchinchi turini meridian bo‟ylab sektsiyalar deb 
nomlanadi, chunki ularning uzunlik o‟qi birinchi holda sharqdan g‟arbga qarab, 
ikkinchi holda esa shimoldan janubga qarab joylashgan bo‟ladi. Turar-uylar 
korpusining uzunlik o‟qi kenglik yoki meriadian bo‟ylab joylashsa, bu nomlar bu 
turar-uylarga nisbatan ham ishlatiladi 
(1-rasm). 
1-rasm. 
Qatorli sektsiya. a – kenglik bo‟lib joylashgan chegaralanmagan 
yo‟nalishli (orientatsiya) qavatda 2 ta xonadonli sektsiya; b qisman 
chegaralangan yo‟nalishli qavatda 4 ta xonadonli sektsiya.

---

CHegaralanmagan yo‟nalishli oddiy sektsiyada bino tarz qismini ixtiyoriy 
ravishda shimolga qarashi mumkin, shuning uchun, tarxda barcha xonadonlar 
gorizontining ikki tomoniga yo‟nalgan bo‟ladi. Oddiy sektsiya nisbatan universal, 
chunki turar-uyning ixtiyoriy yo‟nalishida ishtirok etadi. Sektsiyaning iqtisodiy 
ko‟rsatkichi zinapoya lift bo‟g‟iniga to‟g‟ri keluvchi xonadonlarning umumiy 
maydoni yig‟indisiga bog‟liq, bu sektsiyalar odatda, uch, to‟rt va ko‟pincha besh 
xonali katta xonadonlardan tashkil to‟adi.
Burchakli sektsiyalar uchun zinapoya lift bo‟g‟inini joylashtirishning ikkita 
varianti xarakterlidir: sektsiyaning ichki yo‟iq burchagida yoki uning markaziy 
qismida, oddiy sektsiya tuzilishiga o‟xshash. Tarxdagi burilish yo‟lakka ikkita 
xonadonlarni nosimmetrik birlashtirish bilan xosil qilinadi, bu xonadonlardan biri 
burchakli yechim to‟adi, ikkinchisi esa yo‟lakka nisbatan, burchak ostida 
joylashadi.
Sektsiyalardagi xonadonlar joylashuvi shunday xosil qilinadi-ki, qo‟shni 
xonadonlardagi oshxona va sanitar bo‟g‟inlar birlashishi kerak. Bu talab santexnik 
kommunikatsiyalarni birlashtirishning texnik maqsadga muvofiqligi va sanitar – 
texnik qurilmalarni begona xonadon turar xonasi devoriga birlashtirishdan qochish 
zaruriyati bilan tushuntiriladi 
(2-rasm). 
Bir sektsiyali
turar-uylar tarxiy yechimi – ko‟p sektsiyali uylar oldida
ko‟pgina afzalliklarga ega. Ularning yorug‟lik yuzasi, ko‟p sektsiyali uylarning 
oddiy sektsiyasiga qaraganda, ancha ko‟p, bu esa butun yorug‟lik perimetridan 
foydalanib, ko‟p sonli xonadonlarni joylashtirishga imkon beradi. Bir sektsiyali 
turar-uyning iqtisodiy yechimi zaruriyati qimmat vertikal kommunikatsiyalar 
bo‟g‟iniga xonadonlarning katta miqdordagi umumiy maydoni to‟g‟ri kelishi, 
oqibatda shu turli uylarning qavatlari sonining oshishini talab qiladi.

---