Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

O„zbekistonda urbanizatsiya darajasining o„zgarishi 
O‗zR 
va 
hududlar 
2008 yil 
2009 yil 
2016 yil 
Urbanizatsiya 
darajasining 
o‗zgarishi, 
2009 ga nis- 
batan 2016 y. 
Shahar 
aholi 
soni, 
ming 
k. 
Urbaniz
atsiya 
daraja 
si, % da 
Shahar 
aholi 
soni, 
ming k. 
Urbani
zatsiya 
darajasi
, % 
Shahar 
aholi 
soni, 
ming k. 
Urbanizat
siya 
darajasi, 
% da 
O‗zR 
9698.2 35.8 
14236.0 51.7 
15748.0 50.6 
-1.1 
QR 
774.5 
48.5 
814.6 
50.4 
873.0 
49.5 
-0.9 
viloyatlar: 
Andijon 
716.9 
29.2 
1338.9 
53.5 
1500.0 
52.4 
-1.1 
Buxoro 
456.8 
29.5 
616.8 
38.8 
678.4 
37.9 
-0.9 
Jizzax 
321.2 
29.7 
520.7 
47.4 
589.6 
47.2 
-0.2 
Navoiy 
327.8 
39.5 
416.7 
49.6 
448.5 
49.1 
-0.5 
Namangan 
806.3 
37.1 
1434.1 
64.6 
1618.8 
63.4 
-1.3 
Samarqand 
755.0 
25.1 
1145.8 
37.4 
1337.0 
38.0 
+0.6 
Sirdaryo 
215.8 
31.1 
290.7 
46.3 
336.6 
43.3 
-3.0 
Surxondary
o 
381.3 
19.2 
756.2 
37.2 
845.2 
35.8 
-1.4 
Toshkent 
990.8 
39.3 
1278.3 
50.1 
1350.2 
48.9 
-1.2 
Farg‗ona 
827.2 
27.8 
1776.2 
58.8 
1965.9 
57.0 
-1.8 
Xorazm 
328.1 
21.8 
523.9 
34.2 
559.0 
32.6 
-1.6 
Qashqadary
o 
616.5 
24.5 
1116.8 
43.6 
1274.5 
43.1 
-0.5 
Toshkent 
2180.0 100.0 
2206.3 
100.0 
2371.3 
100.0 
0.0 

---

55 
sh. 
Jadval O„zR Davlat statistika qo„mitasi ma‟lumotlari asosida mualliflar 
tomonidan tuzilgan. 
Tadqiqotlar shuni ko‗rsatadiki, respublikada urbanizatsiyaning rivojlanishi va 
yuqori ko‗rsatkichlarga erishishi (u jahon mamlakatlarining iqtisodiy-ijtimoiy 
rivojlanish darajasini ko‗rsatuvchi asosiy ko‗rsatkichlardan biri hisoblanadi) 
asosan 
rurbanizatsiya 
hisobiga boradi. Rurbanizatsiya, aslida rivojlangan 
mamlakatlarda shahar aholisining deurbanizatsiyasi, ya‘ni qishloqlarga ko‗chib 
borib, u yerda shaharcha hayot tarzini yoyishi tushuniladi. Rural-qishloq, 
urbanizatsiya-shaharlashish (lotincha), demak qishloqlarning shaharlashishi 
ma‘nosini anglatadi. Bu jarayon, mamlakatimizda yuqoridagi fikrlardan kelib 
chiqib, boshqacha ko‗rinishda sodir bo‗ladi, ya‘ni qishloqlarda shahar 
infratuzilmasini shakllantirish, sanoatni olib kirish va aholini unga jalb etish, 
xizmat ko‗rsatish sohalarini rivojlantirish, bino, uy-joy qurilishida shahar 
arxitektura qoidalariga rioya qilish, shahar madaniyatini shakllantirish, ya‘ni 
qishloqni shaharlashtirish demakdir. Bunda, avvalo, aytish joizki, 965 ta yangi 
shaharchalarni bosqichma-bosqich talabga ko‗ra, shahar hosil qiluvchi tarmoqlarni 
shakllantirish 
mumkin 
bo‗lgan, 
―istiqbolli‖ 
shaharchalarni 
aniqlab, 
rivojlantirishdan boshlash maqsadga muvofiq.
Savol va topshiriqlar 
1.O‗zbekistonda 
urbanizatsiya 
qaysi 
xususiyatlari 
bilan 
boshqa 
mamlakatlardan farq qiladi? 
2.O‗zbekistonda urbanizatsiya jarayonining asosiy bosqichlariga ta‘rif bering. 
3. Jadvalni tahlil qilish asosida viloyatlarda urbanizatsiya jarayoni qanday 
kechayotgani haqida ma‘lumot bering.