Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

51. SHaharlarni hududiy tashkil etishda “sektorli” joylashuv modelini ishlab 
chiqqan olim kim? 
A) X.Xoyt B) Ye.Ulьman S) P.Xagget D) A.Veber 
52. SHaharlarning “dinamik”modelini ishlab chiqqan olimlarni aniqlang. 
A) J.Forrester, K.Doksiadis B) N.Baranskiy, A.Lyosh S) K.Klark, T.Xaggerstrand 
D)M.Ruje, P.Polyan 
53. Daryo bo‟yida joylashgan shaharlar guruhini aniqlang.
A) Parij, Gamburg B) Brno, Barselona S) Madrid, Riga D) 
54. Dengizbo‟yida joylashgan shaharlarni belgilang
A)Oslo, Izmir B) Lodьz, Varshava S) Tuluza, Xelьsinki 
55. Tog‟-kon sanoati negizida shakllangan shaharlarni aniqlang.
A) Krivoy Rog, Makeevka B) Yarosavlь, Novosibirsk S) Moskva, Krasnoyarsk D) 
Tula, Tbilisi 
56. Transport tugunlarida joylashgan shaharlarni belgilang. 
A) Navoiy, Qarshi B) SHaxrisabz, SHarg‘un S) Koson, Kattaqo‘rg‘on D) Payariq, 
CHirchiq 
57. Kurort shaharlar qaysi bandda to‟g‟ri ko‟rsatilgan? 
A) CHorbog‘, 
CHortoq B) Marg‘ilon, Ishtixon S) Xiva, Konimex D) G‘azalkent, Quvasoy 
58. Yulduzsimon tarzda rivojlanayotgan aglomeratsiya yoki shaharlarni qaysi 
rayonlarda uchratish mumkin? 
A) transport tugunlarida B) tog‘ yonbag‘irlarida 
S) daryo bo‘ylarida D) dengizbo‘ylarida 
59. Polosasimon shahar ko‟rinishini qaerlarda uchratish mumkin? 
A) daryo bo‘ylarida B) transport tugunlarida S) kon-qazilov rayonlarida D) daryo 
delьtalarida 
60. Dunay daryosi qaysi shaharlarni umumlashtirib turadi? 
A) Budapesht, Bratislava, Vena B) Zagreb, Lins, Lyublyana S) Parij, Berlin, 
Buxarest D) Praga, Vilьnyus, Riga
 
 
Joriy nazorat uchun savollar 
1.
―SHahar‖ tushunchasiga ta‘rif bering. 
2.
SHaharlar geografiyasi fanining ob‘ekti va predmeti nimadan iborat? 
3.
SHaharlar qanday vujudga kelgan? 
4.
SHaharlar vujudga kelishi va rivojlanishida iqtisodiy geografik o‘rinning rolini 
tushuntiring. 
5.
SHaharlarning iqtisodiy geografik o‘rnini misollar bilan tushuntiring. 
6.
SHaharlar shakllanishi va rivojlanishiga ta‘sir etuvchi omillarni baholang. 
7.
Qadimgi shaharlarning vujudga kelishida qanday omillar ustun turgan va 
sabablari. 
8.
Jahonda dastlabki shaharlar qaerlarda tarkib topgan va ulraning aynan shu 
yerlarda shakllanishiga sabab nima? 
9.
SHaharlarning mamlakatlar taraqqiyotida tutgan o‘rniga baho bering. 
10.
Tarixiy shaharlarga misollar keltiring va ―o‘lik shaharlar‖ tushunchasini 
izohlang. 
11.
Ilk vujudga kelgan shaharlar qanday funktsiyalarni bajargan? 
12.
SHaharlarning genetik tipologiyasi nima? 

---

155 
13.
Aholi manzilgohlariga qachon ―shahar‖ maqomi beriladi? 
14.
Yirik shaharshunos olimlardan kimlarni bilasiz va ularning shaharlar 
rivojlanishiga qo‘shgan hissasi? 
15.
Yirik shaharshunos olim N.N.Baranskiyning shaharlar geografiyasi faniga oid 
ishlari va undagi asosiy g‘oyalar nimalardan iborat?
16.
G.M.Lappo shaharlarning geografik mehnat taqsimotidagi o‘rnini qanday 
izohlaydi? 
17.
O‘zbekistonda shaharlar muammolari bilan shuhulllangan olimlar va ularning 
ilmiy ishlari haqida nimalar ilasiz? 
18.
Geoubanistika nima? 
19.
G‘arb va SHarq mamlakatlarida shaharlar vujudga kelishining asosiy 
xususiyatlarini ta‘riflang. 
20.
Tabiiy resurslarning shaharlar shakllanishida qanday ahamiyati bor? 
21.
―Resurs shaharlar‖deb nimaga aytiladi, unga misollar keltiring. 
22.
Sanoat shaharlar shakllanishining asosiy omili sifatida nima deya olasiz? 
23.
SHaharlar vujudga kelishida qishloq xo‘jaligining ham roli bormi, agar bo‘lsa 
qanday? Misollar keltiring. 
24.
Yangi yerlarning o‘zlashtirilishi bilan bog‘liq tarzda shakllangan shaharlar 
qaysi hududlarda namoyon bo‘ladi? 
25.
Ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari kontsentratsiya (mujassamlashuv), 
kooperatsiya, kombinatlashuv, ixtisoslashuvning qanday roli bor? 
26.
FTT jahon shaharlari rivojlanishiga qanday ta‘sir ko‘rsatdi? 
27.
SHahar hosil qiluvchi va shaharga xizmat qiluvchi tarmoqlarni tushuntiring. 
28.
SHaharlar klassifikatsiyasi nima? 
29.
SHaharlar tipologiyasi nima? N.N.Baranskiy, G.M.Lappo va boshqa 
olimlarning bu haqdagi fikrlari. 
30.
SHaharlar ―piramida"sining ahamiyati nimadan iborat? 
31.
SHaharlarning aholi soniga ko‘ra klassifikatsiyalashning mazmunini 
tushuntiring.
32.
SHaharlar ierarxiyasi nima? 
33.
TSipfa-Styuart klassifikatsiyasining asosiy mazmuni va ahamiyati ni 
tushuntiring.Mamlakatimizda 
―Respublikaga‖, 
―viloyatga‖, 
―tumanga 
bo‘ysinuvchi‖ shaharlar ajratiladi, ularga izoh bering. 
34.
Qachon "shaharcha‖ maqomi beriladi, ularning vazifalari nimadan iborat. 
35.
SHaharlarning funktsional tiplarini aniqlang. 
36.
O‘zbekiston shaharlarnini funktsiyalargi ko‘ra guruhlashtiring. 
37.
SHaharlarning aholi soni va funktsiyalari o‘rtasidagi bog‘liqlikni tushuntiring. 
38.
Jahon urbanizatsiya jarayonining rivojlanish xususiyatlari va uning 
bosqichlarini ayting. 
39.
O‘zbekistonda urbanizatsiya jarayonining rivojlanish muammolarini 
tushuntiring. 
40.
SHaharlarning hududiy tizimlari qanday paydo bo‘ladi? 
41.
SHahar aglomeratsiyalari deb nimaga aytiladi? 
42.
Megapolis va megalopolis nima? Ular qanday vujudga keladi? 
43.
Rayon planirovkasi nima?

---

156 
44.
SHaharlar Bosh rejalari nima maqsadda ishlanadi? 
45.
O‘zbekiston shaharlari rivojlanishining asosiy muammolari nimalardan 
iborat? 
46.
Farg‘ona iqtisodiy rayoni shaharlarini ta‘riflang. 
47.
Toshkent iqtisodiy rayoni shaharlarining o‘ziga xos xususiyatlari? 
48.
Quyi Amudaryo rayoni urbanizatsiya jarayonining o‘ziga xos xususiyatlari 
qanday? 
49.
Mirzacho‘l shaharlarining rivojlanish muammolarini ta‘riflang. 
50.
Zarafshon iqtisodiy rayoni rivojlanishida shaharlarning tutgan o‘rni qanday? 
51.
‖SHahar‖ tushunchasiga ta‘rif bering?
52.
O‘zbekistonda aholi manzilgohiga qachon shahar maqomi beriladi? 
53.
O‘zbekistonda nechta shahar bor ? 
54.
Eng urbanizatsiyalashgan viloyat ? 
55.
Uchta o‘rta shaharga ega bo‘lgan viloyat? 
56.
Yirik sanoat shaharlari? 
57.
Respublikaning ―katta‖ shaharlari? 
58.
Qaysi viloyat markazi ―100‖ minglik toifaga kirmaydi? 
59.
Beshariq qaysi viloyatda? 
60.
Megapolis nima? 
61.
Dunyodagi eng yirik megapolis qaysi? 
62.
Respublikada nechta katta shahar bor? 
63.
SHaharlarda qanday funktsional tarkib ajratiladi?