Shahar muhitini jihozlash. Shahar muhitining jihozlash turlari

SHahar muhitini jihozlash.
SHahar muhitining jihozlash turlari


SHahar muhitini jihozlash-bu kichik arxitektura shakllarining hammasi (pavilonlar, shahobchalar, ko’cha fonorlari, shahar mebelari (ko’chalardagi o’rindiqlar, chiqindi tashlash idishlari) va reklama shitlari, turli ahborot ihozlaridir.
SHaharning tashqi ko’rinishini obodonlashtirish elementlariga hiyobonga qo’yilgan odamlar dam olishi uchun mo’ljalangan o’rindiqlar, bekatlarda, turar joy binolar atrofida o’rindiqlar kiradi.
Avvalambor bu o’rindiqlar foydalanish uchun qulay, oddiy shaklda, did bilan bo’yalgan va arzon bo’lishi kerak. Bu shahar obodonlashtirishdagi arzimas bo’lib ko’rinadigan element aslida ko’cha, hiyobon, bog’, svdo markazlariga tashqi tomondan zeb berishda jiddiy ahamiyatga ega chet ellarda ko’chalarga qo’yiladigan o’rindiqlarni loyihalash va yasashga katta e’tibor beriladi. Masalan, Angliya industrial loyihalash bo’yicha Kengash turli xil ko’cha furnituralari konkursini o’tkazadi.
Bryusel ko’rgazmasida pavilonlar va ular atrofiga o’rnatish uchun mo’ljalangan jihozlar tarkibiga kiruvchi “ kocha mebelari “ namoyish etildi. AQSH pavilona yonida daraxt atrofiga aylana shaklida o’rindiq o’rnatilgan: Gollandiya polirofka qilingan yog’ochdan yasalgan suyanchiqsiz o’rindiqlar namoyish etdi; Yaponiya esa mustaxkam yog’ochlardan yasalgan bo’yi pats, keng o’rindiqlar namoish etdi.
SHaharning tashqi obodonlashtirish elementlariga ko’chalarda o’rnatiladigan chiqindilar uchun idishlar ham kiradi. Bu kichkina bo’lib qo’ringan detal, ko’cha tashqi ko’rinishini bezatishda katta ahamiyat kasb etadi, chunki ularni har 50-100 m. oraliqga o’rnatiladi.
Bunday idishlarni yaratishda bir muncha qiyinchililarga duch kelinadi, bunga 2ta qarama-qarshi sabab mavjud bo’lib, ular ko’zga yaqqol tashlanmasligi kerak, shu bilan birga bilinib ajralib turish kerak. Bu ularga maksimal darajada oddiy bo’lishi kerak.
CHet elarda uylarning fasadini buzmaslik maqsadida turgan ustunlarga mahkamlab qo’yadilar. Bu ustunlar balndligi 80-100sm bo’ladi. CHiqindi idishlarni tsilindr, yarimtsilindr shaklida metal chiqindilardan tayorlanadi. Bunday idishlardagi chiqindilar idishning tagi ochilib yoki ag’darib bo’shatiladi.
Ilib qo’yiladigan idishlarni mahsus kranshtenlarga mahkamlash talabga javob beribgina qilmay, ularning ilib, yechib, bo’shatishga qulay bo’lishini ta’minlaydi.
Ishlatilish holiga ko’ra chiqindi tashlaydigan idishlar 3 xil turga bolinadi.
1) ochiq, tepadan to’ldiriladigan;
2)ochiq, oldi va yon tomonidan to’ldiriladigan;
3)qopqoq bilan yopiladigan idishlar.
qopqoq bilan yopiladigan idishlar qulay bo’lib, uning ichidagi chiqindilar atmosfera yog’inlaridan himoyalangan bo’ladi. Ammo qopqoqni ochib-yopish gigiena talabiga javob bermay avtomatik ochiladigan qilib yasash qimmatga tushadi va ommaviy ishlatish uchun noqulay. SHuning uchun asosan birinchi va 2-guruhdagi idishlardan foydalaniladi.
Ko’chalarga o’rnatilgan chiqindi idishlari o’z shaklidan konstruktsiyasi, ishlatiladigan ham arxitektura bezatilishi jihatdan ham qat’iy nazar quidagi talablarga javob berishi kerak.
1.Ishlatish va bo’shatish uchun oson qulay bo’lishi kerak.
2.Mustaxkam konstruktsiya va chiroyli, ko’rkam tashqi ko’rinishiga ega bo’lishi kerak.
3.Narxi arzon, tayorlanishi soda bo’lishi kerak.
4.O’lchami va konstruktsiyasi jihatidan chiqindi hajmi va sifatiga ko’ra mos bo’lishi kerak.
5.SHiqindi idishlari maksimal darajada atmosfera yog’ingarchiliklardan himoyalangan bo’lishi kerak.
6.CHiqindi idishlarini ko’chaning har ikkal tomoniga 50-100 m oraliqda joylashtirish kerak.
Kichik arxitektura shakllarining yana bir muhim ko’rinishi turli pavilion va kioskalardir.
1.Savdo shahobchalari va pavilonlari gazeta va jurnal; gul, tamaki mahsulotlari, o’yinchoqlar, hunarmandchilik, qandolat mahsulotlari, muzqaymoq, miniral suv do’konlari;
2.Aholiga madaniy-maishiy hizmat ko’ratish shahobchalari va pavilonlari: ma’lumot olish, telefon-avtamatlar, teatr yoki quyoshdan to’sadigan panaliklar, ochiq kontsert sahnalari,raqs maydonlari.
3.SHahar trasnportini shahobchalari; yo’l chiptalari kassalari, nozimhonalar, yoqilg’i quyish shahobchalari, bekatlar.
Bunday qurilmalar uchun zavodda ishlab chiqariladigan yig’ma yog’och yoki temirbeton elementlari, shuningdek yengil metalardan yasalgan kontsruksyalar foyda beradi.
SHahobchalar qoida bo’yicha ustahonalarda yoki zavodlara tayorlanib, tayor bo’lgach o’rnatiladigan joyga olib boriladi yoki kioska-shahobchaning alohida yirik bo’laklari tayyorlab olib kelib, o’rnatish kerak bo’lgan yerda yig’iladi.
SHahobcha va pavilonlarni shahar va boshqa aholi yashash joylarida joylashtirish aholi yashash mikrorayonlarning loyihalarida e’tiborga, olinishi kerak, jamoat joylarida, savdo markazlarida madaniy-maishiy hizmat ko’rsatish umumiy tarmog’idga mos bo’lib, ularga jamoat transporti hizmatini ham e’tiborga olish kerak.
Kichik arxitektura shakllariga yana katta bo’lmagan yengil qurilmalar-yozgi kafe pavilonlar kirdi, ilar kvartalarning yashil maydonlarida, alohida yashil hududlarida, bog’ va hiyobonlarda, savdo va jamoat markazlarida joylashgan bo’ladi. Yozgi kafelarning turli xilari mavjud bo’lib, asosiy 2 turga bo’linadi; 1) hizmat honalari pavilion ichida joylashgan bo’lib, mijozlar uchun stolar pavilion tashqarisi va yopiq joylarda o’rnatiladi 2) pavilion ichida faqat hizmat honalari va buffet joylashadi, stolar esa tashqarida katta soyabonlar ostida o’rnatiladi. Yozgi kafelar qurilishida har ikkala usuldan ham unumli foydalaniladi. Kichik arxitektura shakllarining alohida ko’rishi bu telefon-avtamot kioskla-shahobchalaridir. Ular ko’chalarda, maydonlarda, jamoat savdo markazlarida, hiyobonlarda, istirohat bog’larida joylashtiriladi. Bunday shahobchalar 2-4 yoki undan ortiq telefon-avtomatlar o’rnatish qulaylik tug’diribgina qolmay, kabel va sim o’tkazish arzonroq bo’ladi. Bunday shahobchalar shunday o’rnatilishi keraki, ular yaqqol kishi ko’ziga ko’rinishi kerak. Bunda yana ularning bir xil tipdaligi va ranglari muhim ahamiyat kasb etadi.
Pavilonlarning alohida guruhuni itsirohat bog’laridagi, hiyobonlardagi, oftob yoki yomg’irdan hhimoya qiladigan va madaniy o’yin-kulgularga mo’ljalangan pavilonlar tashkil etadi.
Bog’ qurilmalarining bu guruhuga turli xil shiypon va ayvonchalar kiradi.
Mahalliy iqlimi sharoitiga ko’ra shiypon ayvonchalar to’rt tomoni ochiq yoko oynavand devorli yoki chirmashib o’sadigan gullar bilan o’ralgan panjaralar devorlari, yoki bo’lmasa oftob yoki yomg’irdan himoya qiladiga gazlamadan qilingan soyabonlardan yasladi. Bunday ayvonchalar, soyabonlar qurilmasi yogoch yoki temir beton elementlaridan, mahalliy tabiiy toshlardan, ba’zi holarda yengil metaldan yasaladi. Tomini yopish uchun osmafaner, to’lqinsimon plitalar, turli plasmassalardan qilingan metslardan, cherepitsa, shifer, brezenit, suvga chidamli materialar va boshqalar ishlatiladi.
SHaharning bsdiy qiyofasini yaratishda, shaharning tashqi obodonlashtirishda reklama vitrinalarining arxitektura qarori katta rol o’ynaydi. Reklama qurilmalari, magazin peshtoqlaridagi yozuvlar, vitrinalarda mahsulot ko’rgazmasi matnlari va afishalardagi tasvir-buning hammasi bino arxitekturasini to’ldirish bilan birga , katta magistrallarning ko’rinishiga ham ta’sir etadi.
Sun’iy yoritishning yangi turlarini kashf etish reklamaning tomoshabin diqatini jalb etishining yangi vositalarini yaratishga yordam beradi.
Ko’chlarning dekorativ bezatish avvalo magazinlarning vitrinasi orqali aniqlanadi. Magazine vitrinasi do’konda mavjud mahsulotlarni ko’rsatish uchu hizmat qiladi. SHuning uchun qurilma jihozlarni yaxshi namoyish etishni ta’minlab, yahshi yoritilgan, chiroyli oynavand bitrina bo’lishi kerak. Magazin vitrinasi va viveskalaridan tashqari, shaharning tashqi ko’rinishida reklama tahtalarining, turli plakatlarning roli juda katta. Yozuvlar va plakatlar odamlardan uzoqroq joylashtirayotgan vaqatda , eng avvalo shu masofadan odamlarga yahshi ko’rinishini ta’minlash kerak, ko’p qavvatli uylarning o’rtasidan g’ov devorlarga o’rnatilga reklama tahtalari ko’chaga zeb berishi uchun bu taxtalar devor o’lchami bilan bir hil bo’lishi kerak, hamda odamlarga ko’rishi uchun malum masofada bolishi kerak.
SHahar obodonlashtirish tadbirlaridan yana bir muhimi ko’chalarni yoritishdir. Yo’lovchilarning hamda transport vositalarining harakatlanishi uchun qulay sharoitlar yaratib berishi bilan birga, tashqi sun’iy yoritish binolarining arxitektura-badiiy shakllarini namoyish etishga yordam beradi va ko’cha maydinlarning kengligini namoiish etadi. Bu sohada birinchi darajada ko’chalarni yoriyuvchi fanarlar turadi. Ular kichik arxitektura shakllari elementi bo’lib, kochlarning kunduzgi va kechki vaqtda badiiy ko’rinishiga ta’sir ko’rsatadi.
Fonar-bu 1 yoki bir necha mahkamlangan shamchiroqlar majmuidir.