Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари шаҳарсозлик

 
Тик (вертикал) режалаштириш, 
дренаж 
 
287. Ҳудудни 
тик режалаш-
тириш, одатда, ер массаларининг 
нолли баланс мувозанати билан 
белгиланади (жарликларни кўмиш, 
сув босадиган ва тошадиган ҳудуд-
ларга ер солиш бундан мустасно). У 
жала оқовасини тупроқ эрозиясига 
йўл қўймайдиган тезликда оқизиб 
юборилишини таъминлаши лозим. 
Ер сатҳи нишабликларини тупроқ 
хоссаларига кўра 59-жадвал бўйича 
қабул қилиш керак. 
59-жадвал 
Тупроқлар 
Сатҳ нишаблари, %, 
ёғинларнинг йиллик 
миқдорига кўра, мм 
150 
гача 
151-
300 
301-
450 
450 ва 
ортиқ 
Лойли 
2-50 2-50 3-50 
3-50 
Қумли 
2-30 10-30 20-30 
30 
Лёсс, майда 
қум 
2-10 3-10 5-10 
10 
II турдаги 
чўкувчан 
тупроқлар 
2-10 3-10 5-10 
5-10 
Тупроқ-ўсимлик қатлами вақ-
тинча сақлаб, кейинчалик фойдала-
нилиши лозим. 
288. Сизот сувларнинг даража-
си юқори участкаларда уни пасай-
тириш зарур қуритиш нормасини 
таъминлайдиган ёпиқ дренажлар 
қурилиши орқали кўзда тутилади. 
Кичик шаҳар ва қишлоқ аҳоли 
пунктлари бундан мустасно, уларда 
қуритишнинг зарур меъёри жала 
сувлари ҳандақлари билан қўшилган 
ҳандақ тармоғи ёрдамида таъмин-
ланади. 
289. Дренаж турини муҳандис-
лик-геологик ва гидрогеологик тад-
қиқотлар асосида танлаш лозим. Сув 
чиқарилган тошлоқ, қумлоқ, қумлоқ-
тупроқли ерларда чиқарилган сув-
лардан (улар яроқли бўлган ҳол-
ларда) суғориш ва техник эҳтиёжлар 
учун фойдаланиш билан тик ёки 
биргаликдаги дренажни кўзда тутиш 
зарур. Сувни чиқариш лаёқати паст 
бўлган 
қумлоқ 
ва 
соғтупроқ 
участкаларда ўзи оқар ёки мажбурий 
оқизиладиган текислик дренаж кўзда 
тутилади. 
290. Оқизиш каналлари, жар-
ликлар ва эски ўзанларга ёндош тор 
қирғоқ бўйларида қувурсиз (қатлам, 
призмали) дренажлар билан бирга 

---

124-бет. ШНҚ 2.07.01-03 
чизиқли дренажлар кўзда тутилиши 
керак.
291. Дренаж тизимларини ҳи-
соблаш ва лойиҳалаш ишлари мах-
сус тадқиқотларга асосланган ҳолда 
ҚМҚ 1.02.07-97 «Қурилиш учун 
муҳандислик тадқиқотлари»га муво-
фиқ амалга оширилиши зарур.