Ш. З. Умарованинг таҳрири остида

 
Хорижий давлатларда фармацевтик маҳсулотни 
сертификатлаштириш амалиёти 
Фармацевтик маҳсулотнинг хавфсизлиги ва безарарлигининг назорати 
барча давлатларда йўлга қўйилган. Турли органлар ва ташкилотлар 
томонидан амалга ошириладиган хавфсизлик назоратининг жуда кўп 
усуллари ва жараёнлари маълумдир. Буларга турли стандартлар (FDA, ISH, 
НАСР, ЖCCT ва ҳ.к.) талабларига риоя этиш бўйича давлат назорати, 
санитария-гигиена назорати, мутасадди ташкилотлар назорати ва ишлаб 
чиқарилган маҳсулотни қабул қилиш назорати (техник-назорат бўлими (ТНБ) 
ва ишлаб чиқариш сифатини назорат қилиш тизимлари) мисол бўлади. 
Сифатни назорат қилиш бўйича яхши ривожланган қонунчилик 
мавжудлиги ва хусусий бизнеснинг шаклланган анъаналари шароитида 
ишлаб чиқарилган фармацевтик маҳсулот сифати, безарарлиги ва синовлари 
назорати бўйича масъулият ишлаб чиқарувчи корхонага юклатилади.
Бу холатларда ишлаб чиқарувчи ихтиёрий сертификатлаштириш 
ишларини кўпинча амалга оширади. 
Давлат назорат органлари томонидан, одатда, ялпи текширувларни 
ўтказмайди, фақатгина сифатсиз маҳсулот ишлаб чиқарувчи корхонага 
нисбатан жабрланувчи тараф ёки унинг вакили мурожаат қилган ҳолатда 
белгиланган тартибда зарурий жазо чоралари қўлланилади. 
Шу билан бирга Европа Ҳамжамиятига аъзо мамлакатларнинг давлат 
органлари, фармацевтик 
маҳсулот 
сифатининг 
давомли назорати 
механизмига эга бўлиб, шунингдек, бу мамлакатларда фармацевтик тақсимот 
каналларининг назорати йўлга қўйилган. 
Европа Иқтисодий Ҳамжамият қоидасига асосланган ҳолда, Европа 
Иттифоқи мамлакатларининг давлат назорат органлари чегараларда “учинчи 

---

554 
мамлакатлар”дан импорт қилинаётган дори воситаларининг серияли 
назоратини амалга оширилади. 
Фармацевтик 
маҳсулотни 
сертификатлаштириш 
ривожланган 
мамлакатларда узоқ вақтдан бери ва кенг қўлланилади, фақат бу тизим ўзига 
хос номланиши ва ўзига хос хусусиятларига эга бўлиши мумкин. Бунинг 
яққол мисоли сифатида GMP сертификатига эгалик қилиш ва GMP 
талабларига асосланган ишлаб чиқаришни олиш мумкин. 
Баъзи давлатлар ўз ҳудудида амал қилувчи миллий стандартлар ёки 
бошқа амалдаги техник меъёрларга мувофиқ бўлмаган маҳсулотларнинг 
кириб келишини олдини олиш мақсадида қатор ҳалқаро сертификатлар (ISO, 
NET, GMP ва б.)ни талаб қилиш орқали ўз бозорларини ҳимоя қилади. 
Айнан бир турдаги маҳсулот сифат стандартлари ва меъёрий техник 
ҳужжатларни расмийлаштириш тартиби, ҳамда сертификатлаштириш 
жараёнларини ўтказиш тартиби турли мамлакатларда фарқланади. Бу эса 
ҳалқаро савдо тизимида техник тўсиқларни юзага келтиради. Шунинг учун 
маҳсулотга ишлаб чиқилган стандартларнинг ва сертификатлаштириш 
қоидаларининг уйғунлиги ҳалқаро бозорда рақобатчиларнинг тенг ҳуқуқли 
ҳамкорлигини таъминловчи ва ҳалқаро миқёсда ҳал қилувчи омил 
ҳисобланади.