Щ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и

1- Laboratoriya ishi
Mavzu:Traktor g‘ildiraklari oralig‘ini ekinlar
qator orasiga moslash


Ishning maqsadi: Gʻildirakli traktorlarning g‘ildiraklari oralig‘ini (koleyasi) ekinlar qator orasiga moslash tartibini o‘rganish.
Kerakli jihozlar: Gʻildirakli traktor, ruletka, lineyka.

Ma’lumki, sug‘oriladigan mintaqalarda qishloq xo‘jaligi ekinlari (paxta, makkajo‘xori, kartoshka va boshqalar) qatorlab ekiladi va parvarishlash davrida ularning qator orasiga bir necha marotaba ishlov beriladi.

O‘simliklar qator oralariga ishlov berishda 3x2, 4x2 va 4x4 g‘ildirak formulali (sxemali) g‘ildirakli traktorlardan foydalaniladi.
Unib chiqqan nihollarni parvarishlash davrida ularni traktor g‘ildiraklari tomonidan shikastlanishini kamaytirish maqsadida o‘simliklarning o‘sish balandligi va rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holda traktorning g‘ildiraklari oralig‘ini - koleyasi (V) agrotexnik talablarga ko‘ra rostlash (1-rasm) kerak bo‘ladi.
3x2 sxemali g‘ildirakli traktorlarda orqa yetaklovchi g‘ildiraklar, 4x2 va 4x4 sxemali traktorlarda esa old va orqa g‘ildiraklar oralig‘i rostlanadi.

1-rasm. Gʻildirakli traktorning o‘tuvchanlik ko‘rsatgichlari:
X –tashqi himoya zonasi; Y-ichki himoya zonasi; S- qatorlar orasi; b- traktor shinasining kengligi; V - traktor g‘ildiraklarining oralig‘i (kolleyasi);
– agrotexnik masofa.

Bunda traktor pnevmatik shinalarining kengligi muhim ahamiyatga ega bo‘lib, tuproq zichlanishini kamaytirish uchun iloji boricha keng shinalardan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Ammo keng shinalar o‘simliklarni himoya qilish zonasi kengligini kisqarishi natijasida ularning shikastlanish darajasini oshishiga olib keladi.

Agrotexnik talablarga ko‘ra agregatlar har o‘tganda o‘simliklarni shikastlash va nobud qilish darajasi bir foizdan oshmasligini ta’minlash talab etiladi.
Traktor shinalari o‘simliklarning himoya zonasini bosmasdan xarakatlanishi uchun quyidagi tengsizlik bajarilishi kerak.

Bu yerda: X –tashqi himoya zonasini kengligi, mm; Y - ichki himoya zonasini kengligi, mm; S – o‘simlik qator orasining kengligi, mm; b - traktor orqa g‘ildirak shinasining kengligi, mm.
Agar ushbu tengsizlik qanoatlantirilmasa, traktorga boshqa shina tanlanadi va uning kengligiga asosan tengsizlik qayta aniqlanadi.
Gʻildirakli traktorlarda ularning orqa g‘ildiraklarining oraliq masofasi quyidagicha aniqlanadi.

bu yerda: n - traktor orqa g‘ildiraklarining oralig‘idagi o‘simlik qatorlari soni.
4x2 yoki 4x4 sxemali traktorlarda old g‘ildiraklar oralig‘i orqa g‘ildiraklar oralig‘iga nisbatan ruxsat etiladigan kenglik chegarasi topiladi:

bu yerda:
oldingi g‘ildiraklar shinasining kengligi, mm.
Gʻildiraklar oralig‘i rostlangandan keyin tanlangan sxema bo‘yicha himoya yo‘lagining kengligi aniqlanadi.
+
Himoya yo‘lagining aniqlangan miqdorlari agrotexnik talabga mos kelishi taxlil qilinadi va unga asosan xulosa beriladi.