Ш. Вдурбонов болалар ва усмирлар

3.2. Нейрон ва нерв толаларининг 
ёшга боглиз хусусиятлари
Э м б р и о н ал р и в о ж л а н и ш н и н г илк б о с зи ч л а р и д а н ерв з у ж а й р а с и
— н ей р о н та н а с и ва и кки та д и ф ф ер ен ц и я л а ш м а ган , ш о х л ан м аган
у си м та л а р д а н и б о р а т. У ни н г т а н а с и д а ц и то п л азм а ва к а т т а я д р о
булади. Н е й р о н л ар н и н г етилиш ж а р а ё н и ц итоп лазм ан ин г т е з о р ти ш и
б и л ан т а с н и ф л а н а д и . Ш у б и л а н б и р г а , у н д а р и б о с о м а л а р с о н и
купайиб, Голж и а п п а р а т и ш аклланади за м д а ак со н ва д ен д р и тл ар
ю зага келади . Н е р в з у ж а й р а л а р и н и н г ту р л и ти п л а р и о н т о г е н е з
давом ида гетер о х р о н рави ш да ш аклланади. Энг эрта, яъ ни эм б р и о н ал
даврда, а ф ф ер ен т ва э ф ф е р е н т н ей ронлар етилади. Тугилгандан к ей и н
(п о с т н а т а л о н т о г е н е з д а ) м ай д а н е р в з у ж а й р а л а р и н и н г (о р а л и з
ней ронлар) ети лад и . Б у эса, уз н ав б ати д а, нерв ти зи м и д а п л асти к 
Зайта зу р и ш л ар уч ун ш ар о и т яратади. А л о зи д а олинган н ей р о н л а р
Зам 
бир в азтд а ети л м ай д и . Э нг кеч д ен д р и т ап п арати етилади, у н и н г 
р и в о ж л а н и ш и т а ш з и а х б о р о т н и н г м и з д о р в а с и ф а т и г а б о г л и з . 
А ксон ларни зо п л а б турувчи миелин п усти о н то ген езн и н г п о стн атал
д ав р и д а р и в о ж л а н а д и . У н и н г р и в о ж л а н и ш и н е р в то л ас и б у й и ч а
З узгали ш н и нг у ти ш тезл и ги н и ош и ради . О н то ген езд а м и ел и н л ан и ш
купинча п е р и ф е р и к нервлардан бош ланади. К ей ин нерв толал ари н и н г 
м иели нлани ш и о р з а мия, мия сопи, м и яч ад а давом этади ва, охи ри , 
катта яри м ш арлар п устлогида тугаллан ади . З а р а к а т л а н т и р у в ч и н е р в
толалари м иелин п усти билан тутилиш п ай тй гача зоп лан ади. С езу в ч и
н ерв то л ал ар и н и н г (м асалан, куриш н ер в и ) м и ел и н лан и ш и б о л ан и н г 
би ри н чи п о стн атал р и в о ж л а н и ш о й л а р и д а кузатилади. Уч ёш гач а
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

барча н ер в то л ал ар и н и н г м и ел и н л а н и ш и тугаллан ади , л ек и н м и ел и н
пустининг в а у з ц и ли н дрн и н г уси ш и 3 ёш д ан к е й и н з а м ку зати л ади .