Sh. Sodiqova

Mashg‘ulot -  maktab- 
M ashg‘ulot -  maktabgacha ta’limda o ‘qi- 
gacha ta’limda o‘qitish- 
tishning asosiy shakli  sanalib, u hamma bola­
ning asosiy shakli 
lar uchun majburiydir:  unda dastur mazmuni 
belgilab  berilgan,  kun  tartibida  unga  m a’lum  o'rin  va  vaqt  ajratilgan. 
M ashg‘ulot  tarbiyachi  rahbarligida  o'tkaziladi,  tarbiyachi  mashg'ulotda 
bolalami  yangi  bilimlardan  xabardor  qiladi,  bolalar  egallab  olgan 
bilimlami esa aniqlab, mustahkamlaydi, bolalarning amaliy m ashg‘ulotini 
fashkil etadi.
202

---

Maktabgacha ta ’ lim yoshi guruhlari bilan bog‘liqlikdam ashg‘ulotlarni 
amalga  oshirish  maqsadga  muvofiq.  Kichik  yoshdagi  bolalar  bilan  olib 
boriiadigan  mashg‘ulotlaming  maqsadi  bolalarning  nutqi  va  harakatini 
rivojlantirib  borishdir.  Katta  va  tayyorlov  guruhlaridagi  mashg'ulotlar 
orqali  bolalarda tashabbuskorlik va mustaqillik,  bilimga qiziquvchanlik, 
taqqoslash,  umumlashtirish,  xulosalar  chiqarish  kabi  malakalar  tarkib 
toptirib boriladi. Bolalarda kuzatuvchanlik, m as’ uliyat hissi takomillashib 
boradi, ularda aqliy mehnat qilish malakasi va xohish-istagi tarbiyalanadi.
Maktabgacha  ta’lim  muassasada  mashg'ulotlar  bolalarni  maktabga 
tayyorlashda  katta  ahamiyatga  ega.  Bu  mashg‘ulotlarda  bolalar  o‘quv 
faoliyati  ko'nikmalari  hosil  qiladilar,  ancha  intizomli,  uyushgan  bo‘lib 
boradilar.  Ularda  barqaror  diqqat,  diqqatni  bir  narsaga  qarata  olish, 
irodaviy  zo‘r  berilish  qobiliyati  rivojlanadi.  Sistemali  o‘qish  natijasida 
bilishga qiziqish paydo bo‘ladi.
Bolalarni jamoada о ‘qitish muayyan afzalliklarga ega: birgalikda ishda 
ular  bir-birlariga  aktiv  ta’sir  etadilar,  tashabbus,  fahm-farosat  ko‘rsatish 
imkoniga ega bo'ladilar.
Bolalar  oldilariga  ko‘pchilikdan  kuch-g‘ayrat  talab  qiladigan 
vazifalar  qo‘yilganda  birgalikdagi  kechinmalar  paydo  bo‘ladi,  jamoa 
tuyg'usi  vujudga keladi.  Ekskursiyalar,  rasm chizish,  loy va plastilindan 
buvumlar vasash,  qurish-yasashga oid  ishlami  birgalikda bajarish,  umu­
miy o ‘yinlarda va musiqa m ashg‘ulotlardagi raqslarda, harakatlarni rivoj- 
lantirish  m ashg‘ulotlarida  birlashish,  badiiy  adabiyotni  o‘qish  tufayli 
yuzaga  kelgan  birgalikdagi  kechinmalar  -   bularning  hammasi  inoq 
bolalar  kollektivini  vujudga  keltirishda yordam  beradi  hamda jamoada 
yashash va ishlash ko'nikmasi hosil qiladi.
M ashg‘ulotlarda  ta’lim  berish  bolalardan  aqliy  va jismoniy  zo'r  be- 
rishni  talab  etadi,  ya’ni  u bolaning faol  harakatlanishi  bilan bog‘liq bo‘- 
lib,  bola  m a’lum  natijaga  erishish  uchun  intiladi,  bu  esa  boladan  uzoq 
davomli  ixtiyoriy  diqqatni  talab  etadi.  Shuning  uchun  m ashg‘ulotga 
tayyorlanishda  bolaning  yoshi,  imkoniyatini  e ’tiborga  olish  zarur. 
Shuningdek,  m ashg‘ulotning vaqti,  kun tartibidagi  o‘rni,  dastuming  har 
bir boiim larm i to’g'ci almashtirib turishni oldindan o‘ylab,  aniq belgilab 
olish zarur.  Har  bir  yosh  guruhida  necha  marta m ashg‘ulot  o‘tkazilishi, 
uning mazmuni va har bir m ashg‘ulot yosh guruhlari bo‘yicha necha daqi- 
qa davom etishi “Bolajon” tayach dasturida ularning yosh xususiyatlarini 
hisobga olgan holda belgilab berilgan.
203

---

M ashg‘ulotlardagi о ‘qitish jarayonida bolalarda maktabga va o ‘qishga 
qiziqish  tarbiyalanadi,  to ‘g‘ri  xulq-atvor  ko'nikmalari,  ma'suliyat  hissi, 
ishchanlik,  o‘zini tuta bilish, ishda zo‘r berish odati hosil qilinadi.
Bolalarga kerakli  bilim  va  malakalarni  mashg‘ulot jarayonida,  yangi 
pedagogik  texnologiya materiallaridan va tarbiyaning  samarali  usullari- 
dan foydalanib berilsa,  bolaning yosh,  ruhiy fiziologik xususiyatlari ino­
batga olinsa,  tarbiya berishning samaradorligi oshadi.
Bolalar mashg‘ulotlaming  turli  xil  ko‘rinishlarini  egallashlari  orqali. 
yoshlari o‘sib borish davomida,  maktabga bo‘lgan qiziqishlari ham o‘sib 
rivojlanib boradi va ular maktabni ham hech qiynalmay o ‘qib,  davom et- 
tirib boradilar.
,  ,  , 
. 
,  . 
Didaktik-maqsadiga  ko‘ra  mashg‘ulotlar