Sh. Sh. Shodmonov, U. V. G'Ofurov iqtisodiyot nazariyasi o'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan Toshkent «iqtisod-moliya»

IV B O' L I M JAHON XO'JALIGI
v
25-bob. JAHON XO'JALIGI VA UNING EVOLUTSIYASI
Oldingi boblarda iqtisodiy munosabatlarning namoyon bo'lish xu­susiyatlari va qonuniyatlari alohida olingan xo'jalik subyektlari va milhy iqtisodiyotlarga nisbatan ko'rib chiqilgan edi. Shuningdek, bu munosa­batlarni nafaqat alohida xo'jahk subyektlari va iqtisodiyotlar, balki bu­tun jahon xo'jaligiga nisbatan ham ko'rib chiqish muhim hisoblanib, bunda mazkur munosabatlarning namoyon bo'lish shakllari mazmun jihatdan farqlanadi.
Hozirgi zamon jahon xo'jaligi rivojining muhim tamoyili milliy xo'jaliklarning baynalmilallashuvi, shu asosda jahon xo'jaligi va awalo jahon bozorining shakllanishi va rivojlanishidan iborat. Insoniyat taraq­qiyoti uchun ijobiy bo'lgan bu jarayonga yetmish yildan ortiq davr davomida dunyoning ikki qarama-qarshi ijtimoiy-siyosiy tizimga bo'linganhgi qarshi ta'sir ko'rsatib keldi. Hozir yangi davr boshlandi, dunyoning iqtisodiy rivojlanishi va shunga mos ravishda O'zbekiston bi­lan jahon hamjamiyati mamlakatlari o'rtasidagi aloqalarning butunlay yangi imkoniyatlari vujudga keldi. O'zbekiston va jahon hamjamiyati mamlakatlari o'rtasidagi har tomonlama aloqalarning kengayishi va chu- qurlashuvi har ikki tomon uchun iqtisodiy va siyosiy jihatdan foydali hisoblanadi. Shu bilan birga, har bir mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi, uning milhy xo'jaligi ko'p darajada nafaqat bu mara- lakatning ichki imkoniyatlari bilan, balki uning xalqaro ijtimoiy mehnat taqsimotida qatnashish darajasi va miqyosi, butun insoniyat resurslari bilan aniqlanadi.
Bu holatlar jahon xo'jahgi aloqalari va milliy xo'jaliklarning iqti­sodiy rivojlanish muammolarini alohida tahlil qilishni taqozo etadi. Shunga ko'ra ushbu bobda jahon xo'jaligining tarkib topishi, bunda ishlab chiqa­rishning baynalmilallashuvi va globallashuv jarayonlarining o'rni, xalqaro iqtisodiy munosabatlarning shakllari, jahon infratuzilmasining rivojla­nishi, jahon xo'jaligi aloqalarini xalqaro tartibga solish masalalari bayon etiladi.
25.1. Iqtisodiy rivojlanishning umumjahon tomonlari va ishlab chiqarishning baynalmilallashuvi
Hozirgi davrda jahon iqtisodiy rivojlanishining eng muhim o'ziga xos xususiyatlaridan biri — turh mamlakatlar va xo'jalik mintaqalari o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikning o'sib borishi hisoblanadi.
Jahon xo'jahgi uzoq davrlar mobaynida shakllanib va rivojlanib kel­di. Ye.F.Borisov jahon xo'jaligi shakllanishining to'rtta bosqichini ajratib ko'rsatadi: