Sh. N. Fayzimatov

ishonchlilik,
qiymati, hizmat 
ko’rsatuvchi ishchilar soni va boshqalar)ni muxandis tuqtai nazardan taxlili 
asosida aniqlash. 
2. Talab etilganiqtisodiy samaradorlik asosida, loyixalanayotgan avtomat yoki 
avtomatliniya’ni texnik harakteristikalariqanday bo’lishi kerakligini aniqlash. 
3. 
Iqtisodiy 
kriteriyalar 
asosida 
loyixalanayotgan 
mashinani 
texik 
harakteristikalarini optimallashtirish. 
Agar dastgohlar ish jarayoniga qarab har xil 
ishonchlilikka
ega bo’lsa, 
unda har bir dastgohning ish jarayonida to’xtab qolishlari q marta kamayadi. Bir 
biriga boog’lanmagan avtomatik liniyalarda bu hol yuz bermaydi. Bunda E
tn
=t
ni

q 
kelib chiqadi.
Qat’iy aloqadagi avtomatik liniya’ning ish unumdorligi quyidagi formula 
bilan topiladi: 
(4.4) 
bu erda: t
ni
- liniya da joylashtirilgan bitta dastgoh uchun o’rtacha yo’qotish;t
r
- 
sikldagi ishlov berish vaqti;t
x
- sikldagi salt Yurishlar vaqti. 
Mashinalarni tayyorlash jarayoni barcha ekspluatasiya,shuningdek 
ekspluatasiya chog’idagi 
ishonchlilik
va puxtalik ko’rsatkichlargaerishishga 
yuqori sifatli yig’ish, sozlash va sinash bosqichlarini shaoitlarida kafil bo’lishi 
mumkin. Bu sifatli mahsulotni yig’ish jarayonida turli sabablarga ko’ra 
detallarning o’zaro joylashishidagi xatoliklarning paydo bo’lishi bilan 
yig’ilayotgan mahsulotning aniqlik va ish sifatini sezilarli tushirishi bilan 
bog’lanadi. Bunday xatoliklar sababi quyidagilar bo’lishi mumkin: 
- ishChilar tomonidan yig’ilayotgaan detallarni mo’ljallash va o’rnatishda yo’l 
qo’yadigan xatolari; 

---

135 
- yig’ish jarayonida qo’llaniladigan kalibr va o’lchov qurilmalarini 
o’rnatishdagi, sozlashdagi hamda mashinada detalning aniq joylashuvini nazorat 
qilishdagi nuqsonlar; shuningdek o’lchov asboblarining xatoligi; 
- kerakli joyga joylashtirish va o’rnatish vaqti oralig’ida detallarning nisbatan 
surilishi; 
- birikuvchi detal yuzalarida nuqsonlarning paydo bo’lishi; 
- birikuvchi detallarni joylashtirish va o’rnatish paytida ularning aniq va to’liq 
bog’lanishiga halaqit beradigan elastik va plastik deformatsiya. 
Yig’uv ishlarini bajarish mashinalarni ishlab chiqarishga sarflanadigan 
umumiy mehnat hajmining katta qismini tashkil qiladigan ko’p vaqt sarfi bilan 
bog’liq. 
Ko’p marta ishlamay qolish ehtimoli bo’lgan tiklanadigan ob’ektlar uchun 
ishlamay qolgunga qadar bajaradigan ishi tasodifiy hodisalar. Bu holda ishlamay 
qolgan elementlar benuqsonlari bilan almashtiriladi. Va obe’ktning ishlash 
qobiliyati tiklanadigan oqim ko’zatiladi. 
Ishlamay qolishlar oqimi ikki kattalik: ishlamay qolishlarning o’rtacha soni 
mo’r (t) va ishlamay qolishlar parametri ω0 (t) bilan ifodalanadi. 
Agar N ta tiklanadigan (ta’mirlanadigan) ob’ektlar sinalsa yoki ishlatilsa, 
bunda ishlamay qolishlar soni va ana shu ishlamay qolishlar paydo bo’ladigan 
bajarilgan ish aniqlansa m
1
(t); m
2
(t).... m
i
(t) u holda ishlamay qolishlarning 
umumiy soni quyidagiga teng bo’ladi: 
Ishlamay qolishlar oqimini (bo’zi lmasdan ishlashini) taxminan 
belgilaydigan ishlamay qolishlarning o’rtacha soni t quyidagi formulaga asosan 
aniqlanadi: 
bu erda; N - berilgan sharoitda sinalishi yoki ishlatilishi ko’zatilayotgan 
ta’mirlanuvChi ob’ektlar soni; mi (t) – ana shu ob’ektlardan har birining (t) ishni 
bajargunga qadar ishlamay qolishlar soni.