Sh. Djumanov, S. Sayfiddinov

18-rasm. Ikki qismdan

 

tashkil topgan variator

  

(friksion uzatma) sxemasi.

---

34

Hajmiy gidravlik yuritmalar

Yog‘ochga ishlov berish dastgohlarida hajmiy gidravlik 

yuritmalar, asosan, surish qurilmalari va qisqichlarni harakatlan- 

tiradi. Biroq ish qismlariga asosiy harakat gidravlik yuritma- 

lardan uzatiladigan dastgohlar ham bor (masalan, payraha 

randalab olinadigan dastgohlar). Bunday dastgohlarda gidravlik 

yuritmalar  ish  qismlarini  ilgarilama  va  aylanma  harakat- 

lantiradi.

Gidravlik yuritma dastgoh qismlarining harakat tezligini 

katta chegarada o‘zgartirishga imkon beradi, ishga tez tushi- 

shi bilan ajralib turadi va harakatning ravonligini ta‘minlaydi. 

O‘lchamlari nisbatan kichik bo‘lsa-da, gidrodvigatei katta 

kuch hosil qiladi, shuningdek, dastgoh qismlarining harakat 

yo‘nalishini tez o‘zgartirishga yo‘l qo‘yadi va ularni masofadan 

turib hamda avtomatik ravishda boshqarishga imkon beradi.

Dastgoh qismlariga to‘g‘ri chiziqli va aylanma harakat 

bevosita  gidrodvigateldan  o‘tadi  yoki  oddiy  tuzilishdagi 

o‘zgartiruvchi qurilmalar (reyka-shesterna, krivoship-shatunli 

qurilma) orqali uzatiladi. Dastgohning gidrodvigatei harakatlan- 

tiradigan qismlari zo‘riqmaydi, bu esa uning xizmat muddatini 

oshiradi.

Gidravlik yuritmaning kamchiliklari: ish suyuqligining 

ishqa- lanishi va saqlash qurilmalari orqali sizib isrof bo‘lishidan 

foydali ish koeffitsientining nisbatan past bo‘lishi hamda ish 

suyuqligining temperaturasi keskin oshganda yuritmada o‘t 

chiqish xavfi tug‘ilishi va turg‘un ishlamasligi.

Oddiy gidravlik yuritma gidrodvigatei va nasosdan tashkil 

topgan. Dastgohlarning gidravlik yuritmalari sxemasiga ish su- 

yuqligining bosimini keragicha o‘zgartirib turadigan, dastgoh ish 

qismlarining harakat tezligini tegishlicha ta‘minlaydigan ham- 

da gidrodvigatellar valining harakat yo‘nalishini o‘zgartiradigan 

qo‘shimcha qurilmalar kiritilgan. Gidrosistemaga ish suyuqligi 

---

35

uchun  idishlar  va  ish  suyuqligini  begona  aralashmalardan 

tozalaydigan konditsionerlar ham o‘rnatilgan.

Yog‘ochga ishlov berish dastgohlarida, asosan ikki tomonla- 

ma ishlaydigan silindrlar ko‘rinishidagi gidrodvigatellardan 

foydalaniladi. Yangi mashinalarda ham aylanma harakatlanadigan 

gidrodvigatellar ishlatiladi.

Ikki tomonlama ishlaydigan gidrosilindr (19-rasm) har 

ikkala tomoni (toretslari) qopqoqlar bilan bekitilgan silindrdan 

tashkil topgan boiib, qopqoqlarning biri (yoki har ikkalasi) da 

shtok kirib turadigan teshiklar bor. Porshen shtokka biriktiriladi. 

Qopqoqning shtok kirib turadigan teshigiga zichlash halqasi 

o‘rnatilgan, bu zichlama silindrdan ish suyuqligining sizib 

chiqishiga yo‘l qo‘ymaydi.