Sh. Abdullayeva I f. d., prof

2-jadval. 
«Bank ishi» fanining tahlil usullari 
t/r Tahlil 
usullari 
Mazmuni 
1. Tizimli yondashuv 
bank tizimi yaxlit tarzda olib qaraladi. Bu yon-
dashuv turlicha bo‘lishi mumkin: 
tizimli-kompleks yondashuv
tizimli-funksional yondashuv
tizimli-tarkibiy yondashuv 
tizimli-kommunikatsion yondashuv. 
2. 
Kompleksli 
yondashuv 
bank tizimi boshqa obyektlar bilan o‘zaro bog‘la-
nishda va aloqadorlikda qaraladi. 
3. 
Tarkibiy 
yondashuv 
bank tizimini tarkibiy qismlarga bo‘lib o‘rganiladi. 
4. 
Vaziyatli 
yondashuv 
bank tizimining muayyan sharoitdagi ichki va tashqi
vaziyatiga qarab tegishli ma’qul usul qo‘llaniladi. 
5. 
Integratsion 
yondashuv 
bank tizimi yuqoridagi usullar (vaziyatli, kompleks-
li, tarkibiy yondashuvlar) ni birgalikda qo‘llash yor-
damida tahlil qilinadi. 
6. 
Modellashtirish 
usuli 
bank tizimini tahlil qilish uchun turli chizmalar, mo-
dellar, xomaki materiallar tayyorlanadi. 
7. 
Iqtisodiy 
matematik 
yondashuv 
maqbul qaror qabul qilish maqsadida matematik us-
lublar keng qo‘llaniladi. 
8. Kuzatish 
usuli 
bank tizimi to‘g‘risidagi ma’lumotlar rejali, ilmiy, 
uyushtirilgan asosda to‘planiladi. 
9. Tajriba 
usuli 
tahlil jarayonida bank tizimiga nisbatan namunaviy
tajribadan o‘tgan usullar qo‘llaniladi. 
10. 
Sotsiologik 
kuzatuv usuli 
turli anketali so‘rovlar, suhbatlar, testlar, infratuzil-
maviy tahlillar o‘tkaziladi. 
Demak, bank – bu pul mablag‘larini o‘zida mujassamlashtiruvchi va 
jamg‘aruvchi, kredit beruvchi, pul hisobini olib boruvchi, pul va qim-
matli qog‘ozlarni emissiya qiluvchi, oltin va chet el valutalari bilan ope-
ratsiyalarni bajaruvchi yirik muassasadir. 
Ko‘pgina moliya institutlari, shu jumladan, qimmatli qog‘ozlar oldi-
sotdisi bilan shug‘ullanuvchi dilerlar, broker firmalari, sug‘urta kompa-

---

8
niyalari ko‘proq o‘zlarining ko‘rsatgan xizmatlari bilan banklarga teng-
lashishga va bankka xos ishlar bilan shug‘ullanishga harakat qiladilar.
Ana shunday moliya institutlari o‘zlarini nobank kredit tashkilotlari 
deb ataydilar (3-jadval).