Sh. Abdullayeva I f. d., prof

 
Kredit kartochkasi
– bank yoki maxsus kredit (savdo) muassasasi to-
monidan biror kishi nomiga berilgan pul hujjati. 

---

52
«elektron pullar»
deb ataluvchi pul paydo bo‘ldi. 
Bu pullar kapitalistik mamlakatlarda 80-yillar oxirida paydo 
bo‘lgan. Elektron pullar kompyuter operatsiyalari va plastik debet kar-
tochkalari bo‘lib, ulardan bir depozitdan boshqasiga pul o‘tkazishda foy-
dalanish mumkin. 
G‘arb iqtisodchilari kelajakda qog‘oz pullar, banknot va cheklar bu-
tunlay yo‘qolib ketadi hamda ularning o‘rnini elektron banklararo 
transaksiyalar (blanksiz shakl) egallaydi, deb o‘ylashyapti. Bunday 
transaksiyalar xarajatlari qog‘oz pul tayyorlash chiqimlaridan 3-4 marta 
kam. Bunday holatda pul yo‘qolib ketmaydi, lekin u «ko‘rinmas» va 
«chaqqon» bo‘lib qoladi. 
O‘zbekiston bu sohada rivojlangan mamlakatlar darajasiga ancha 
yaqinlashib oldi. Respublikaning barcha tijorat banklari elektron to‘lov-
lar tizimiga qo‘shilgan. 1996-yil mart oyida kompleks dasturlarni joriy 
etish tugallandi. Bu esa banklararo to‘lovlarni O‘zbekiston Respublikasi 
Markaziy bankiga qarashli 13 ta hisob-kitob markazi orqali o‘tkazish 
imkonini berdi. Mazkur holat shu operatsiyalarning viloyatlar ichida 1-2 
soatgacha, viloyatlar o‘rtasida esa 1 kungacha tezlashishiga olib keldi. 
[40]
. Bank tizimining taraqqiy etishi va muntazam sur’atda o‘z 
vazifasini barqaror bajarishi ko‘p jihatdan pul muomalasini to‘g‘ri 
tashkil qilinishi va uni optimal ravishda tartibga solinishiga bog‘liq. 
Pul harakati bankdan boshlanadi. Pul muomalasi naqd pul va naqd 
bo‘lmagan pul muomalasiga bo‘linadi (9-chizma). 
 
 
 
9-chizma
. Pul muomalasi turlari. 
 
Elektron pul
– hisob-kitoblarni elektron hisoblash mashinalari yordamida 
bajarish uchun qo‘llaniladigan kredit pullarining eng so‘nggi turi, kredit kartoch-
kalariga o‘xshagan pul.