Ш. А. Маннонов номли “ёш бухгалтерлар клуби”

MAHSULOT (ISH,XIZMATLAR) TANNARXINI 
KALKULYATSIYALASHNING AHAMIYATI VA USULLARI. 
 
Tursunkulova G.B. – ToshDAU, assistent 
Yuldashev S.K - ToshDAU talabasi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5-fevraldagi 
54-sonli qarori bilan tasdiqlangan‖ Mahsulot (ishlar,xizmatlar)ni ishlab 
chiqarish va sotish bo‘yicha xarajatlar tarkibi hamda moliyaviy natijalarni 
shakllantirish tartibi to‘g‘risida‖ Nizom ishlab chiqildi. 
Nizomda moliyaviy natijalarni shakllantirish uslubiyati belgilangan, 
xo‘jalik yurituvchi subyekt moliyaviy-xo‘jalik faoliyati bilan bog‘liq xarajatlar 
ro‘yxati, shuningdek korxonaning ishlab chiqarish-xo‘jalik yuritish faoliyati 
natijasida olinadigan daromadlar ro‘yxati keltirilgan. 
Tayyorlangan materiallar ishlab chiqarilgan mahsulotlar, bajarilgan ish va 
ko‘rsatilgan xizmatlar birligining tannarxini aniqlash buxgalteriya hisobida 
kalkulyatsiyalash deyiladi. 
―Mahsulot (ishlar,xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish bo‘yicha 
xarajatlar tarkibi to‘g‘risida‖gi Nizomga muvofiq korxona qaysi xarajatlarni 
mahsulot (ishlar,xizmat)lar tannarxiga kiritish,qaysilarni kiritmaslik kerakligini 
aniqlaydi. Korxonalardagi xarajatlar quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 

---

59 
1.Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga olib boriladigan 
xarajatlar: 
-bevosita va bilvosita moddiy xarajatlar; 
Bevosita xarajatlar deb tegishli kalkulyatsiya obyektining tannarxiga 
to‘ppa-to‘g‘ri o‘tkaziladigan xarajatlarga aytiladi.Masalan, sarflangan xom-
ashyo va asosiy materiallar, ishlab chiqarishda band bo‘lgan ishchilarning ish 
haqi va hokazo. 
-bevosita va bilvosita mehnat sarflari; 
-boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar; 
2.Davr xarajatlari: 
-sotish xarajatlari; 
-ma‘muriy ya‘ni boshqaruv xarajatlari; 
-boshqa operatsion xarajatlar;