Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

11.
3.Катталарнинг ёш хусусиятлари ва таълим олиш лаёқатлари 
Катталар таълимида уларнинг ёшларига хос хусусиятларини ҳисобга 
олиниши ҳам таълим самарадорлигига таъсир кўрсатувчи муҳим омиллардан 
ҳисобланади. Катталик даври ҳам бир неча даврларга бўлиниб, бу 
ўспиринлик, ёшлик, етуклик, кексалик ва қарилик даврларидир.. 
18-
30 ёшлик даври ҳисобланиб ,бу ўз ҳаёт йўлини, мақсадларини 
белгилаб олиш ва шу йўлда фаол ҳаракат қилиш давридир. 
18-
19 ёшлик – ҳар томонлама фаоллик. Ўз-ўзини тўлиқ қидириш, 
англаш. Ўзининг кейинги тақдирини белгилаб олиш. Бу бажариб кўриш, хато 
қилиш даври. Демак,қўллаб- қувватлашга муҳтож бўлган давр. 
22-
28 ёш – реал ҳаётга киришда ўз йўналишларини танлашга, белгилаб 
олишга ҳаракат қилиш, ўз ҳаётий мақсадларини белгилаб олиш; 
Етуклик 30-55-60 ёш ҳисобланиб, физиологик, психик ва ижтимоий 
жиҳатдан етук бўлган давр. Етуклик инсоннинг кўп йиллик интеллектуал ва 
маънавий хусусиятлари унинг шахси асоси шаклланган ва рўёбга чиқадиган 
давридир. Бу давр кишининг ўзини шахс сифатида намоён этишга ҳаракат 
қилишининг натижаси ҳисобланади. 
29-
34 ёш – саволлар кризиси. Ўзи танлаган йўлларнинг тўғрилигидан 
хавотирлик ва айримларини тўғрилашга ҳаракат, фикрлар қарама-қаршилиги; 
35-
43 ёш – кечиктириб бўлмаслик кризиси. Ҳаётнинг кўп йўллари 
бўлганлигини англаган ҳолда касбий фаолиятда, шунингдек, шахсий ҳаётда 
мақсадлари билан қай даражада эришганлигини таҳлил қилиш; 
44-
50 ёш – барқарорликка эришишга ҳаракат. Ўз шахсий ҳаётини 
вазминлик билан идрок этиш, ўз ҳаёт мақсадларига эришиш учун жиддий ва 
тезкор ҳаракат; 
50 ва ундан катта ёш – ақл ва мулоҳаза билан иш юритишга интилиш, 
ҳаётдан завқ олишга эришиш, юмшоқлик, вазминлик. 
Кексалик ҳаётнинг мазмунини, қадрини тушунадиган, ўзҳаётидан 
меҳнатининг хосилини йиғадиган давр. Ўзининг билим ва тажрибаларини 
баҳолайдиган ва уларни бошқаларга ўргатадиган давр муаммоси.
Кексаларни ўқитиш дунё миқёсида ҳам катта аҳамиятга эга масаладир. 
Чунки бутун дунёдаги ривожланган мамлакатларда умумий халқнинг 3/1 
қисмини кексалар ташкил этмоқда. Бу давр донолик даври ҳисобланади. 
Атрофдагилар учун билим ва тажриба манбаидир. Кўп ривожланган 
мамлакатларда кексалар учун академиялар, университетлар, курслар мавжуд.