Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

6.3. 
Ўсмирлик даврида шахснинг шаклланиши
Ўсмирлик ѐши дунѐкараш, эътикод, принцип, ўзлигини англаш, 
баҳолаш каби шахс хусусиятлари шаклланадиган давр ҳисобланади. Ўсмир 
улғайган сари унда ―Идеал Мен‖, ― Ахлоқий Мен‖ ва ―Ҳақиқий Мен‖ 
сингари шахсга оид тизим, дунѐқараш, эътиқод ва бошқалар шакллана 
боради, ундаги ўзи тўғрисидаги тасаввурлар анча аниқ ва барқарор бўлиб 
қолади. 

---

Ўсмир ўз фаолиятини муайян принцип, эътиқод ва шахсий нуқтаи -
назари асосида ташкил кила бошлайди. 
Ўсмир шахсини таркиб топтиришда унинг атроф-муҳитга, ижтимоий 
ҳодисаларга, кишиларга муносабатини ҳисобга олиш лозим. Психологлар 
ўтказган 
тадқиқотлардан 
кўринадики, 
ўсмирларнинг 
кўпчилиги 
қатъиятлилик, камтарлик, мағрурлик, самимийлик, дилкашлик каби 
маънавий, аҳлоқий тушунчаларни тўғри англайдилар. Уларнинг турмуш 
тажрибасида фан асосларини эгаллаш натижасида барқарор эътиқодий ва 
илмий дунѐқараш таркиб топади, шулар заминида ахлокий идеаллар юзага 
кела бошлайди. 
Маълумки, ўсмирлик даврида ўсмирнинг «мен»и қайтадан шакллана 
боради. Унинг атрофидагилари айниқса, ўз-ўзига бўлган муносабати, 
қизикишлари, қадриятлари йўналиши кескин ўзгаради. 
Ўсмир ѐшдаги болани биринчи галдаги интилиши, у ўзини энди 
кичкина бола эмас, балки катта бўлиб қолганлигини атрофдагиларга 
ишонтиришдан иборатдир. Мустақил ишлар қилишга уринган ўсмир 
шундай қилишга хаққи борлигига ўзини-ўзи ишонтиради, чунки мен энди 
―катта бўлиб қолдим‖ деб ўйлайди. Шунинг учун хам психологлар ―катта 
бўлиб қолганлик туйғуси‖ни шахснинг ўсмирлик ѐшидаги энг асосий 
янгилик сифатида талқин қиладилар. 
Ижтимо
-ий 
муҳит
Табиий 
муҳит
ЎСМИР 
ФАОЛИЯТИ 
ЎСМИР ШАХСИ