Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова



Download 4,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet186/222
Sana16.07.2022
Hajmi4,18 Mb.
#810014
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   222
Bog'liq
do\'stmuhamedova va bosh. yosh davrlari psixologiyasi

Н.В.Кузьмина
ўқитувчи фаолиятидаги баъзи қобилиятларга мувофиқ 
келувчи асосий таркибий қисмларга қонструктивлик (педагогик мақсадга мос 
келувчи материални танлай олиш ва уни намоѐн этиш воситаларида акс 
этади), ташкиллаштириш, коммуникативлик (тарбияланувчилар билан 
мулоқот ўрната олиш қобилияти) ва гностик (билимлардан фойдаланиш ва 
қўллай олиш қобилияти) қобилиятларни киритади. Бундан ташқари, 
Н.В.Кузьмина педагогик қобилиятларга педагогик кузатувчанлик, педагогик 
тасаввур, педагогик такт, диққатнинг тақсимланиши, талабчанликни 
киритади. 
-
Ўз ишини муваффақият билан олиб бориши учун педагог бир қатор 
зарур бўлган умумий ва махсус қобилиятларга эга бўлиши керак. Умумий 
қобилият деганда, ҳар қандай инсон фаолиятида юқори натижаларга эришиш 
мумкин бўлган, махсус қобилият эса болаларга таълим ва тарбия беришда 
ютуқларга эришиш мумкин бўлган педагог фаолияти давомидаги керакли 
қобилият тушунилади. Умумий қобилиятларга бу ерда тўхталиб ўтмаймиз, 
чунки улар фақатгина педагогик фаолият билан боғлиқ эмас, махсус 
қобилиятни эса батафсил кўриб чиқамиз. Уларга қуйидагиларни киритиш 
мумкин:
Бу барча махсус қобилиятлар-таълим бериш, ўқитиш, ўргатиш- учта 
ўзаро боғланган билим олиш, малака ошириш ва кўникма ҳосил қилишнинг 
жиҳатларидир. Улар онтогенезда қачон ва қандай шакллана бошланишини, 


шунингдек, қандай қонуниятлар бўйича ривожланишини аниқ айтиш қийин. 
Улардан қайсиларидир туғма ҳисобланиб, зеҳн кўринишида мавжуд бўлади, 
ҳолбуки ҳозиргача илм-фан бу нарсалар тўғрисида аниқ маълумот бера 
олмайди. Бошқа қобилиятлар каби педагогик қобилият ҳам тарбияланади ва 
уларни онгли равишда болаларда шакллантириш ҳамда ривожлантириш 
мумкин.
Махсус педагогик қобилиятлар ичида болаларни тарбиялаш қобилияти 
ўзига хос синфни ташкил этади. Улар ичида асосийлар деб қуйидагиларни 
кўрсатиш мумкин: 
1.
Бошқа одамнинг ички кечинмаларини тўғри баҳолай олиш, 
ҳамдардлик, ҳамфикрлик (эмпатия) қобилияти. 
2.
Болалар учун қилаѐтган ишларда намуна ва ўрнак бўла олиш 
қобилияти. 
3.
Болаларда олижаноблик ҳиссини, яхши инсон бўлишга хоҳиш ва 
интилишни, юқори ахлоқий мақсадларга эришишни шакллантириш 
қобилияти. 
4.
Тарбияланувчи 
боланинг 
ўзига 
хос 
хусусиятларига 
тарбия 
таъсирларини мослаштира олиш қобилияти. 
5.
Одамда ишонч ҳиссини уйғота олиш, уни тинчлантириша олиш, ўз-
ўзини ривожлантиришни қўллаб қувватлаш қобилияти. 
6.
Ҳар бир бола билан муомала қилишнинг керакли усулини топа 
билиши, ўзаро тушунишга эриша олиш қобилияти. 
7.
Тарбияланувчи томонидан ўзига нисбатан ҳурмат уйғота олиш, 
болалар орасида ҳурмат қозона олиш қобилияти. 
Педагогнинг тарбиячи сифатидаги қобилияти ҳам унинг ўқитувчилик 
қобилиятига мувофиқдир. Аммо шуни таъкидлаш лозимки, яхши ўқитувчи 
бўлишдан кўра яхши тарбиячи бўлиш бирмунча мураккаброқдир.
Баъзан яхши ўқитувчи бўлиб, нисбатан кучсиз тарбиячи бўлиш мумкин. 
Баъзан эса яхши тарбиячи бўлиб, яхши ўқитувчи бўлиш мураккаблик қилади. 
Бу ҳолат айримларда ўқитувчилик, айримларда эса тарбиячилик фаолият 
доирасининг асосий эканлигини англатади. 
Махсус педагоглик қобилиятлари ичида шундайлари ҳам борки, уларни 
аниқ ўқитувчилик ѐки тарбиячилик фаолиятига мансуб деб ажратиб 
бўлмайди. Негаки, улар ҳар иккаласи учун ҳам бир хилда зарурдир. Бу нарса 
- педагогик мулоқот, муомаладир. Психолог олим 

Download 4,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   222




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish