Ш. А. Агзамова, Э. А. Шамансурова, Д. К. Ганиева, С. А. Убайдуллаева

Бачадонни орқага эгилишида махсус машқлар (Е.В. Васильев 1970
) 
Дастлабки ҳолат-қоринга ѐтиш.
1. Оѐқларни навбат билан тизза буғимидан букиш.
2. Тўғирланган оѐқларни навбат билан орқага кўтариш
3. Тўғирланган оѐқларни биргаликда кўтариш.
4. Орқага ағдарилиш ва дастлабки ҳолатга қайтиш.
Дастлабки ҳолат-тиззада туриш.
5. Тўғирланган оѐқни юқорига кўтариб яна дастлабки ҳолатга қайтиш. Шу 
ҳаракатларни иккинчи оѐқ билан ҳам қайтариш.
6. Унг қўл ва чап оѐқни бир вақтда кўтариш ва тескариси.
7. Оѐқларни навбат билан ҳаракатлантириб тизза билан қўлга теккизиш.
Дастлабки ҳолат тирсакларга таяниб тиззада туриш.
8. Чап қўл тирсагини ўнг оѐқ тиззасига теккизиш дастлабки ҳолатга қайтиб, 
тескарисини такрорлаш.
9. Оѐқларни тизза буғимида тўғирлаб тирсакни ердан узмасдан чаноқни 
кўтариш.
10. Олд ва орқага эмаклаш 15-30 соат.
Дастлабки ҳолат оѐқларни кеиб кафтга таяниш.
11. Шу ҳолатда 15-30 соат юриш.
Дастлабки ҳолат-полга ўтириш.
12. Оѐқларни бир биридан узоқлаштириш ва яқинлаштириш.

---

449 
13. Оѐқларни иложи борича кенгайтириб, олдинга ва чапга эштиш ва 2 ла қўл 
билан чап оѐқга теккизиш. Шу ҳаракатни қарма-қарши томонга қайтариш.
14. Танани ўнг ва чап томонга буриш ва бу пайтда кафтларни полга тегизиш. 
Бачадон нотўғри ҳолатига унинг тушиши ҳам киради. Тушишни сабаби 
чаноқ аъзоларини анатомик ўзгариш ва ривожланишў нуқсонлари, чаноқ 
асоси мушаклари бўшлиғи ва бачадон бойлам аппаратини чўзилиш бўлиши 
мумкин.
Қорин прессини ҳомиладорлик ва тўғриқдан кейинги даврда 
ривожлантирмаган аѐлларда тўғриқдан кейин ―Катта қорин‖ қолиб кетади, 
чунки ҳомиладорлик пайтида чўзилиб кетган қорин мушаклар қорин 
бўшлиғи аъзолар и босимига дош беролмайди. Бу эса уларни тушиш ва 
функциясини бузилишига олиб келади.
Чаноқ асоси мушакларини бушаши уларнинг умумий ҳолсизлиги ѐки 
туғруқ пайтидаги травмалар, тортилишлар сабабли бўлиши мумкин. Чаноқ 
асоси жинсий аъзолар учун таянч бўлиб ҳизмат қилади. Мушакларни ва 
бачадон бой-лам апаратини бушаши бачадон ва қинни тўлиқ тушишга олиб 
келиши мумкин.