“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

Мавзуга оид адабиѐтлар таҳлили. Мамлакатимизда рақамли иқтисодиѐт ривожланиб 
бораѐтган бир шароитда қурилиш ташкилотларида мавжуд машина-механизмлар иш 
фаолиятидан самарали фойдаланиш, яъни юзага келган даромадлар ҳисоби ва назоратини 
ижобий тарзда йўлга қўйишда бухгалтерия ҳисоби миллий ва ҳалқаро стандартларига 
мослигини ўрганиш ҳар томонлама самарали йўналишлардан бири бўлиб ҳисобланади. 
Мазкур тадқиқот йўналишида мамлакатимиз бир қатор иқтисодчи олимлари илмий-
тадқиқотларни ҳалқаро ва миллий стандартларга бевосита боғлиқлигини асослаб 
берганлиги ҳаммамизга маълумдир. Жумладан К.Б.Уразов, С.Юлдошева, И.Мастефаева, 
Б.Махкамовлар хўжалик юритувчи субъектларда даромад ва харажатларнинг назарий 
ҳамда амалий жиҳатларини ѐритиб берганлар. 
Тадқиқот методологияси. Ушбу юзага келган тадқиқот иши жараѐнида бир қанча 
усуллар, яъни индукция ва дедукция, замон ва макон, анализ ва синтез, мантиқий ҳамда 
тизимли таҳлил каби усулларни қўллаган ҳолда ўрганилган. Ушбу жараѐнда турли жадвал 
ҳамда фикрларни умумий яхлит тарзда фойдаланиш мумкин бўлган усулдан ҳам 
фойдаланилган. 
Таҳлил ва натижалар. Республикамизда мавжуд қурилиш ташкилотларида 
бажарилган иш (хизмат) лар қурилиш ишларини бажарилганлигини ҳамда уларни 
реализация қилиш қурилиш соҳаси учун муҳим кўрсаткичлардан бири бўлиб олинган 
даромад ҳисобланади. Шу боис ҳам хўжалик юритувчи субъектлар, жумладан қурилиш 
ташкилотларида юзага келган даромадлар таърифига алоҳида эътибор беришимиз 
мақсадга мувофиқ бўлар эди.
Қурилиш ишларидан олинган даромад - бу қурилиш ташкилоти томонидан 
бажарилган ва буюртмачиларга топширилган қурилиш ишларининг гувоҳлик берувчи 
тегишли ҳужжатлар билан тасдиқланган қиймати (ҚҚСсиз).[3] 
Ялпи даромад – асосий фаолият турларини реализация қилишнинг молиявий натижаси 
бўлиб реализациядан олинган харажатлар билан реализация таннархи миқдори ўртасидаги 
фарқи сифатида кўрсатилади. [4]
Юқоридаги берилган таърифлардан келиб чиқиб қуйидаги таърифни беришни тавсия 
қиламиз:
Даромад – бу ҳар қандай хўжалик фаолиятида юзага келган тушумдир
1
. 
Шу асосда бухгалтерия ҳисобига оид мавжуд меъѐрий-ҳуқуқий ҳужжатларга таянган 
ҳолда, таклиф тарзда 9030 - «Бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлардан