“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

“Сервис” илмий-амалий журнал 
 
2020 йил 4-сон 
129 
takomillashtirish, kichik biznes sub‘ektlar mahsulotlari raqobatbardoshligini oshirish, eksport 
hajmini ko‗paytirish va geografiyasini kengaytirishga qaratilgan O‗zbekiston Respublikasi 
Prezident qaror va farmonlari muhim me‘yoriy hujjatlar bo‗lib xizmat qilmoqda. 
Mavzuga oid adabiyotlar tahlili. Kichik biznes faoliyatida marketing muammolari 
mutaxassislar 
tomonidan 
keng 
o‗rganilgan. Aksariyat tadqiqotlarda marketing-miks 
elementlarining har biri bilan bog‗liq holda kichik biznes faoliyatida muammolar tadqiq etilgan. 
Kichik biznes marketingida tovar siyosatining shakllanishi bilan bog‗liq tadqiqotlarda, kichik 
biznes sub‘ektlarining tovar ishlab chiqarish, tovar assortimentini kengaytirishda: kichik biznes 
sub‘ektlari tovar ishlab chiqarishda tezkor va qayishqoq (gibkiy) qaror qabul qilish imkoniyatiga 
ega, kichik hajmda tor assortimentda va alohida xususiyatli tovarlar ishlab chiqarib kichik 
bozorlardagi ustunlikka ega bo‗ladi [S.Z.Jiznin, V.I.Krupnov…1996].
Kichik korxonalar ishlab chiqarayotgan mahsulotlarining turlarini o‗zgartirib, 
iste‘molchilarning o‗zgaruvchan talablariga ko‗ra tovarlar ishlab chiqraish bilan bozor holatini 
o‗zgartirishiga tez javob qaytarish qobiliyatiga egalar. Ular, odamlarning mavsumiy ehtiyojlarini 
to‗laroq va sifatliroq qondirishlari mumkin [Qosimova M.S., Hodiyev B.Yu., Samadov A.N., 
Muhitdinova U.S….2003 y. pp 87-89]. 
Kichik biznes sub‘ektlarilari kichik partiyalarda mahsulot ishlab chiqarib, mahsulot 
birligiga to‗g‗ri keladigan o‗zgarmas harajatlarni kamaytirish natijasida differensiatsiyali, past 
narxli, fokuslanish strategiyalaridan foydalanishlari mumkin [Devid Kempbel….2003, p 130]. 
Kichik biznes sub‘ektlarilarning ishlab chiqarish quvvatining kamligi bozorga katta miqdorda 
yangi mahsulot kiritib qaymog‗ini olishga yoki o‗rtacha narxlarni tutib turishga imkon bermaydi. 
Ular asosan, bozorga endigina kirib kelayotgan ishtirokchilar hisoblanib, aksariyat hollarda arzon 
narxlar vositasida bozorga kirishga harakat qilishadi [Siropolis N….1997, pp 468-469].
Segmentlar ko‗lami yoki sotishni rag‗batlantirish darajalari bilan strategiyalar bir-biridan 
farqlanadi. Ushbu olimlar tomonidan 4 ta: passiv, keng miqyosda bozorga kirish, bozorga tanlab 
kirish va intensiv marketing strategiyalari keltirilgan. Kichik biznes sub‘ektlarilarning 
imkoniyatlarini cheklanganligi tufayli sotishni rag‗batlantirishga katta mablag‗ ajrata olishmaydi. 
Natijada, keltirilgan ikkinchi va to‗rtinchi strategiyalardan foydalana olishmaydi. Birinchi va 
uchinchi 
strategiyalardan 
foydalanish 
ehtimoli 
ko‗proq 
[A.I.Muravev, 
A.M.Ignatev, 
A.B.Krutik… 1999, 507].