“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

“Сервис” илмий-амалий журнал 
 
2020 йил 4-сон 
71 
Юртимизда мажбурий тиббий суғуртани босқичма-босқич жорий этиш мақсадида
ҳуқуқий асослари ишлаб чиқилмоқда ва 2021 йилдан жорий этиш кўзда тутилган.
Биринчи навбатда, мажбурий тиббий суғурта жамғармасини ташкил этиш ҳамда йирик 
ташкилотларда мажбурий суғуртани ташкил қилиш амалга оширилади. Бунда жамғарма 
ва хусусий тиббиѐт муассасалари ўртасида шартнома тузилиб, давлат томонидан 
кафолатланган тиббий хизматлар пакетига киритилган хизматлар мажбурий тиббий 
суғурта жамғармаси маблағлари ҳисобидан қопланиши таъминланади. Жамғарма 
Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида ташкил этилади. Қорақалпоғистон, вилоятлар ва Тошкент 
шаҳрида унинг ҳудудий бошқармалари барпо этилади. Жамғарманинг асосий вазифаси 
маблағларни бошқариш ва фуқароларни мажбурий суғурталаш, суғурталанган шахсларни 
ҳисобга олиш ва ҳаракатланиш механизмларини жорий қилишдан иборат. 
Жамғарманинг молиявий манбалари қуйидагилар ҳисобланади: 

базавий мажбурий тиббий суғурта учун давлат бюджетидан олинган 
маблағлар; 

тамаки маҳсулотлари, алкоголь, таркибида шакар, трансѐғлар юқори 
даражада бўлган маҳсулотлар ва соғлиқ учун зарарли бўлган бошқа маҳсулотларга акциз 
солиғидан мақсадли ажратмалар; 

суд қарорлари ижроси бўйича компенсация тўлаш учун давлат бюджетидан 
олинган маблағлар; 

ихтиѐрий бадаллар ҳамда юридик ва жисмоний шахсларнинг ҳадя 
шартномалари бўйича тушумлари; 

халқаро ташкилотлар грантлари; 

хайрия жамғармаларидан, халқаро ташкилотлар ва хорижий фуқаролардан 
келадиган маблағлар; 

миллий қонунчилигимизга зид бўлмаган бошқа даромадлар. 
Хулоса ва таклифлар. Агар тиббий суғуртанинг хусусий кўриниши тараққий этса, 
суғурталанувчилар соғлиғига ғамхўрлик қилиш ва касалланишнинг олдини олиш тизими 
ҳам кучайади. 
Суғурталовчи компания тиббиѐт муассасининг ўзи бўлиши фуқаролар 
соғлиғига ғамхўрлик қилишни янада оширади, харажатларни камайтириш ва 
манфаатдорликни хис қилиш эвазига суғурталанувчиларни тез-тез тиббий кўрикдан 
ўтказиш ва касалланишининг олидини олишга интилиш одатий ҳолга айланади. 
Ўз навбатида мажбурий тиббий суғурта тизимининг амал қилиши соғлиқни 
сақлашда хусусий сектор ривожланишига кўмаклашади ва рағбатлантиради. Мажбурий 
тиббий суғуртанинг хусусий тиббиѐтга ижобий таъсирини қуйидаги ҳолатларда кўриш 
мумкин: 
биринчидан, мажбурий тиббий суғурта тизимининг жорий этилиши хусусий 
тиббиѐтни қўллаб-қувватлайди, унинг фаолиятининг кенгайишига ва кўпайишига хизмат 
қилади, молиявий муаммоларини ҳал этади, ҳаққиқий рақобат муҳити юзага келади; 
иккинчидан, хусусий тиббиѐт муассаси корхоналар билан шартномалар ўрнатиш 
орқали молиявий барқарорлик ва манзилли хизмат объектига эга бўлиши мумкин; 
учинчидан, аҳолининг харид қобилиятига эга бўлиши тиббий хизматлар учун нарх 
белгилаш ва хизматлар таклифини кўпайтиришга хизмат қилади; 
тўртинчидан, суғурта полисига эга аҳолининг соғлиғига нисбатан ғамхўрлиги 
ортиши ва тиббиѐт муассасаларига тез-тез мурожаати хусусий секторни ҳаракатга 
келтиради.
Хуллас, мажбурий тиббий суғурталаш механизмининг амалиѐтга тадбиқ этилиши 
миллий соғлиқни сақлашнинг такомиллашувига ва аҳоли саломатлигини самарали 
муҳофаза қилиш тизимини яратишга, кўп пул тўламасдан даволаниш ҳамда узоқ муддат 
давомида соғлиғини текшириб турса бўладиган тизимнинг шаклланишига олиб 
келади. Мажбурий тиббий суғурталашдан соғлиқни сақлашнинг самарали фаолият 
кўрсатиши таъминланади ва аҳоли сифатли хизматлардан баҳраманд бўлади.