“Сервис” илмий-амалий журнал 020 йил 4-сон сервис

Тизимли ѐндашув – бу тизим сифатида намоѐн бўладиган объектларни тадқиқ 
қилишга услубий йўналтириш. Тизимли ѐндашув комплекс вазифалар ечимининг восита-
ларини, мураккаб ташкил қилинган объектларни тадқиқ қилиш назариясини ишлаб чиқади. 
Тизимли ѐндашувда энг муҳим нарса тизим тушунчаси ҳисобланади. Умуман 
олганда, тизим – бу маълум қонуният асосида бир-бири билан боғлиқ бўлган нарсалар, 
ҳодисалар ва билимларнинг объектив бирлиги. Иқтисодий тизим – бу барқарор бирликни, 
яъни яхлитликни ташкил этувчи ўзаро боғлиқ иқтисодий элементлар ѐки қуйи тизимлар 
тўплами. Бунда ҳар қандай иқтисодий тизим бир вақтнинг ўзида бошқа, янада кенгроқ 
тизимнинг бир қисми ҳисобланади, унинг элементлари ѐки қуйи тизимлари эса мустақил 
тизим сифатида қаралиши мумкин. 
Автотранспорт воситаларини баҳолашга тизимли ѐндашишнинг асоси шундаки, 
автотранспорт воситалари корхона-тизимнинг ташкил этувчиси – элементи ҳисобланади ва 
корхона (бизнес) қийматининг таркибий қисмини ташкил қилади. 
Тизимли ѐндашувда корхона бошқарув ва ўз фаолиятининг мақсадига эга бўлган, 
маълум элементлардан ташкил топган ҳаракатдаги тизим сифатида кўриб чиқилади. 
Корхонанинг бу кўриниши уни ташқи томондан бир бутунликда кўриб чиқишга имкон 
беради. 
Тизимли ѐндашув корхонани ресурслар фойдаланиб маҳсулот ишлаб чиқарадиган, 
ўзаро боғлиқ элементларни ўз ичига олган мақсадли функцияга эга тизим деб тахмин 
қилади. Тизим (корхона) хизматлар, товарлар ишлаб чиқаради ва истеъмол қилади, ўз 
фаолияти натижаси сифатида фойдани таъминлайди. 
Корхона тизим сифатида тизимли ѐндашув билан тавсифланади, унга бутун 
тизимнинг сифатини ѐки тизим элементлари ва бошқарув алоқаларини қўллаш 
самарадорлигини акс эттирувчи тизим самараси тушунчаси характерлидир. Баҳоловчи 
корхоналар мутахассислари тизим самарасини бутун тизим ва унинг элементлари 
қийматларини таққослаш орқали аниқлайдилар. Корхонанинг тизим самараси бу бизнес 
қиймати (даромадли) ва тугатиш қиймати (элементларнинг қиймати) ўртасидаги фарқдир. 
Шундай қилиб, тизимли ѐндашув асосида бизнесни баҳолаш, корхонанинг ўзига хос 
ҳолатидаги барча пассивлар, активлар, бошқарувни ҳисобга олган ҳолда корхона 
қийматини аниқлашдир. 

---