Servis” fakulteti “iqtisodiyot va menejment” kafedrasi

Bozorning asosiy elementlari - bu narx, talab va taklifdir. Turli tovarlarga bo‘lgan talab va taklif aynan bozorda vujudga keladi. Taklif ishlab chiqaruvchilarning imkoniyatlariga qarab, talab esa shu tovar yoki mahsulotga bo‘lgan ehtiyojga, haridorning uni sotib olish imkoniyatiga qarab belgilanadi: tovarga bo‘lgan ehtiyoj qanchalik kuchli bo‘lmasin, uni pulsiz sotib olish mumkin emas. Agar pul bo‘lmasa, talab ham bo‘lmaydi, talab va taklifning nisbatidan esa narx vujudga keladi. Ammo talab va taklif ham birinchi navbatda narx-navoga bog’liqdir. Bozor qandaydir tarzda ushbu elementlar o‘rtasidagi muvozanat o‘rnatadi, narxni, talab va taklifni boshqaradi. Buning tabiati “Makroiqtisodiyot” kursida juda yaxshi yoritib berilgan bo‘lib, uning sxemasi 2.1-rasmda keltirilgan^.
Talab va taklif o‘zaro kuchli bogliq bo‘lib, bir-birini keltirib chiqaradi. Ular qiymat qonuni orqali o‘zaro ta’sirlashadi va ishlab chiqaruvchilarga hatti-harakatlarni va resurslarni qayoqqa yo‘naltirishni ko‘rsatib beradi. qaerda talab taklifdan yuqori bo‘lsa, narx ham qiymatdan yuqori bo‘ladi. Resurslar ham shu tomonga yo‘naltiriladi, eng yuqori foyda ham shu erda bo‘ladi - har qanday tovar ishlab chiqaruvchining asosiy maqsadi ham shudir. Boshqacha qilib aytganda, qiymat qonuni asosida juda samarali tovar-bozor mexanizmi vujudga kelib, faoliyat ko‘rsatadi. Bu mexanizm ishlab chiqarishni, tovar mo‘l-ko‘lligini, ish vaqtining tejamliligini va mehnat unumdorliginining yuqori bo‘lishini tartibga soladi.
Baho
D S

R0

R 1

R 2

tovar miqdori