Sertifikatlastiriw tiykarlari

5. 1. Akkreditlestiriw boyınsha xalıq aralıq shólkemler

Muwapıqlıqtı tastıyıqlaw hám bahalaw nátiyjelerin óz-ara tán alıw, bul tarawda mámleketleraralıq birge islesiw akkreditlengen sertifikatlastırıw keńseleri hám sınaq laboratoriyaların tán alıwǵa tiykarlanadı.

Xalıq aralıq ámeliyatda akkreditlestiriw boyınsha islerdi shólkemlestiriw tórt tiykarǵı formada ámelge asıriladı :

a) muwapıqlıqtı bahalawdıń barlıq tarawı ushın birden-bir akkreditlewshi keńseler (Angliya, Frantsiya, Vengriya, Turkiya hám basqalar );

b) akkreditlestiriw boyınsha hár qıylı, bir-birin qaytalamaytuǵın tarawlarda iskerlik jurgiziwshi, sertifikatlastırıw hám sınap kóriw retinde isleytuǵın bir neshe keńseler (Italiya, Yaponiya );

v) akkreditlestiriw boyınsha oraylıq muwapıqlastırıwshı mekemesi ámeldegi bolǵan, bir-biri menen báseki tiykarında jumıs jurgiziwshi bir qansha keńseler (Germaniya );

g) akkreditlestiriw boyınsha básekishilik tiykarında olardıń iskerligi muwapıqlastırılmaǵan bir qansha keńseler (AQSh).

Kóbinese Evropa mámleketlerinde Akkreditlestiriw boyınsha birden-bir mekeme jaratılǵan. Birden-bir mekeme menen akkreditlestiriwge jantasıwdı(yondashuv) kóplegen dúnya mámleketlerinde hám EIdegi abzallıǵın kóriw múmkin. Bul jantasıw múmkinshiliklerine tómendegi akkreditlestiriw boyınsha birden-bir preyskurantda tólewlerdi ámelge asırıw, ekspertlerdi tańlawda birden-bir jantasıw, akkreditlestiriwde birden-bir kriteriyalardı qóllaw, xalıq aralıq shártlesiw hám milliy nızamlardı orınlawda mámleket keńseleri hám Húkimet menen baylanıslardı jeńillikte alıp barıwdı qosıw múmkin.

Oraylasqan sistema abıraylı bolıp, bunday sistemaǵa sanaat gruppaları tárepinen kemnen-kem kelispewshilikler kelip shıǵadı.Biraq oraylasqan sistemanıń akkreditlestiriw qaǵıydaları hám kriteryaları túrlishe ekenin,xızmet hám ónim óndiriwshiler unamsız jaǵday dep keltiredi. Bul bolsa hár qıylı sertifikatlar kóplegen ekonomika wákilleri, basqarıw keńseler hám shet el mámleketlerde tán alinbaslıǵın keltirip shıǵaradı.

Akkreditlestiriw mekememesin jaratıw, qaǵıyda retinde Húkimetti qollap-quwatlawı mámleket normativ aktleri tiykarında ámelge asıriladı. Húkimet járdeminen gózlengen maqset shet elde hám mámleketlerdegi jámiyet aldında hám akkreditlestiriw mekemes ine abıray keltiredi. Mámleket hár qıylı formada akkreditlestiriw keńseleri iskerligi ústinen, sonıń menen birge, akkreditlestiriw keńseleri hám Húkimet ortasında dúzilgen shártlesiw hám memorandumlar tiykarında qadaǵalawdı ámelge asıradı.

Milliy dárejede mámleket ishinde muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńseler jumıslarınıń nátiyjelerin tán alıwda akkreditlestiriw zárúrli bolıp esaplanadı.

Mámleketlikler ortasında muwapıqlıqtı bahalaw jumıslarınıń nátiyjelerin tán alıwdı shólkemlestiriw de akkreditlestiriwga tiykarlanadı. Bunda akkreditlestiriw keńseleri menen shártlesiw dúziledi. Bazı bir jaǵdaylarda shártlesiw muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńseler ortasında dúziledi. Házirgi kúnde bir qansha eki tárepli hám kóp tárepli kelisimler ámel qılıp atır. Mısalı, olarǵa Akkreditlestiriw boyınsha xalıq aralıq forum (International Accreditation Forum - IAF), laboratoriyalardı akkreditlestiriw boyınsha xalıq aralıq kooperatsiya (International Laboratory Accreditation Cooperation - ILAC), Akkreditlestiriw boyınsha Evropa sherikligi (European cooperation for Accreditation- EA) usılar qatarına kiredi.