Сентябрь 2020 10-қисм

Сентябрь 2020 10-қисм
Тошкент
LABORATORIYA MASHG‘ULOTLARINI AKT VOSITALARI ASOSIDA TASHKIL 
ETISH MUAMMOSINING HOLATI VA RIVOJLANISH YO‘NALISHLARI
Muradova Firuza Rashidovna 
Buxoro-muhandislik texnologiya instituti dotsenti
[phone]
[e-mail]
Annotatsiya:
maqolada bo‘lajak o‘qituvchilarning kompetentligini rivojlantirishda akT 
vositalaridan foydalanish, laboratoriyaga bag‘ishlangan tadqiqotlar haqida batafsil yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
laboratoriya, axborot texnologiyalari, kompetentsiya, ta’lim, metod, ilm, fan.
o‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligining hujjatlarida asosan hozirgi 
zamon taʼlim maqsadlari aniq faoliyat sohasi uchun tor doiradagi mutaxassislarni tayyorlash 
emas, balki har bir odamning shaxsiyatini rivojlantirish, uning kasbiy kompetentligini oshirishdan 
iborat ekanligi qayd etilgan. hozirgi vaqtga kelib, pedagogik faoliyatning turli sohalari uchun 
mutaxassislar tayyorlash jarayonining ko‘p qirrali jixatlarini ochib berishga bag‘ishlangan jiddiy 
tadqiqotlar o‘tkazilgan. o‘rta maktabda fizik eksperimentdan foydalanish texnologiyasi va 
metodikasi asoslarini rivojlantirishga katta hissa qo‘shgan v.n.Bakushinskiy, d.d. galayin, a.i. 
glazirin, e.n. goryachkin, B.S. Zvorkin, P.a. Znamenskiy, a.v. Perishkin, a.a. Pokrovskiy, 
S. F. Pokrovskiy, l. i. reznikov, i.i. Sokolov, n.e. Zeitlin, n.m. Shaxmaev, Z.e. evenchik va 
boshqalar.
Talabalar uchun illustrativ tajribalar va laboratoriya mashg‘ulotlari uchun o‘quv jihozlarining 
to‘plamlari yaratilgan va yangilanmoqda. Ta’lim eksperimenti mazmunini rivojlantirish va 
uni oliy o‘quv yurtida qo‘llash metodikasi asoslarini ishlab chiqishga bag‘ishlangan ko‘plab 
tadqiqotlar o‘tkazilgan (Ya.e. amstislavskiy, l.i. antsiferov, v.a. Belikov, a.a.Bobrov, i. dik, 
P. v. Zuev, B. S. Zvorykin, e. d. novojilov, o. F. kabardin, S. e. kamenetskiy, r. i. malafeev, 
v. v. mayer, e. v. ospennikova, B. Sh. Perkalskis, v.g. razumovskiy, i. m. rumyantsev, Yu.a. 
Saurov, v.Ya. Sinenko, S.v. Stepanov, a.v. usova, T.i. Shamalo, a.a. Shapovalov). hozirgi 
kunga kelib, tajriba asosida o‘qitishda o‘quv eksperimentidan foydalanishning o‘rni va asosiy 
yo‘nalishlari aniqlandi, o‘quv jismoniy eksperimenti juda muhim didaktik salohiyatga ega ekanligi 
isbotlandi. Bu talabalarning ilmiy bilimlari tizimini shakllantirish va ularning tabiiy-ilmiy fikrlash 
uslubini shakllantirish uchun asos, o‘quvchilarni metodik tayyorlash vositasi, ilmiy bilimlar usuli 
sifatida eksperiment to‘g‘risida g‘oyalarni shakllantirish, eksperimental ko‘nikma va malakalarni 
rivojlantirish uchun asos, shuningdek ularning shakllanish darajasini nazorat qilish vositasi, 
o‘qituvchi fanining asoslarini taqdim etishi bilan birga keladigan vizualizatsiya vositasi. Jismoniy 
eksperimentni o‘tkazishda talabalarning mustaqilligini rivojlantirish muammosi pedagogik 
tadqiqotlarda faol muhokama qilinmoqda va asosan ishlab chiqilgan (a.a.Bobrov, v.a.Belikov, 
P.v.Zuev, o.F.kabardin, S.e.kamenetskiy, v.a. v. mayer, v. a. orlov, e. v. ospennikova, v. 
g. razumovskiy, m. i. Starovikov, S. v. Stepanov, a. v. usova, T. n. Shamalo. Ta’limining 
axborotlashtirilishi o‘quv eksperimentining nazariyasi va amaliyotini rivojlantirishga yangi 
kuchli turtki berdi. Tabiiy va virtual eksperimentlar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik, talabalarning 
eksperimental ishlarini kompyuter orqali qo‘llab-quvvatlash, tabiiy eksperimentlardan va virtual 
model eksperimentidan kompleks foydalanish asosida maktab o‘quvchilari va talabalarda tadqiqot 
qobiliyatlarini rivojlantirish, ko‘plab nashrlarda va shu kabi bir qator dissertatsiya ishlarida 
muhokama qilingan (i.P.Biryukova, d. v. Bayandin, v.i. veretelnik, Yu.a. voronin, S.v. galkin, 
Z.a. dmitrieva, S.v. dubasov, P.v. Zuev).
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Баран Е.Д. Учебные лаборатории, реализованные с использованием технологий вир-
туальных инструментов // eжемесячный информационный бюллетень “Информ”. Новоси-
бирск: НГТУ, 2005. №6 26 с.
2. Носов Н.А., Яновский Р. Г. Виртуальная реальность. Труды лаборатории виртуали-
стики. Том. 4. Труды центра профориентации/ - Да.: 1998. - 212 С.

---

82