Семинар ва лабаратория машғулотларидан касб-ҳунар таълими, олий таълим психология фани ўқитувчиларига мўлжалланган услубий қЎлланма

РЕТИКУЛЯР ФОРМАЦИЯ- (лот. Formatio recularis - тўрсимон боғлам) - 
бош мия тана қисмидаги (узунчоқ мия, Воролиев кўприги, ўрта мия) асаб 
хужайралари бўлиб, улар ўз тузилишига кўра қалин тўрни эслатадигаи 
ўсимталарга эгадир. Қўзғовчилар таъсирида турли рецепторлардан бош 
мияга сигналлар олиб борадиган сезувчи асабларнинг ўсимталари ретикуляр 
формацияга туташган бўлиб, мавжуд сигналлар ретикуляр формацияни ҳам 
кўзғатади. Бош миядаги қўзғалиш эса ретикуляр формациянинг фаолиятини 
ё кучайтиради, ё сусайтиради. Демак, ретикуляр формациянинг ҳар бир 
хужайраси сезги аъзоларидан кўп сигналлар қабул қилиб олиб, бош мия ва 
орқа мия фаолиятига умумий ҳолда таъсир кўрсатиб туради. 
СЕМИОТИКА- билиш жараёнида реал (аниқ) объектларнинг белгилари 
хусусиятини ва белгилар тизимини ўрганувчи фан. 
СТИМУА- рецепторларда кўзғалишни пайдо қилувчи ички ёки ташқи 
таъсирлар жараёнидир. Таъсирланиш манбаи. 
ТЕСКАРИ БОҒЛАНИШ- организмдаги мураккаб тизимни бошқариш 
тамойилидир. Тескари алоқа ташки таъсирга жавобан организмнинг хар бир 
ҳаракати мақсадга нечоғли мувофиқ бўлаёгганини мия баҳолаб туради. 
Ташқи таъсирга жавобан миянинг буйруғи билан содир бўлувчи ҳаракатнинг 
ҳеч бир бўлаги шу ҳаракат натижалари хақида мияга (перифериядаги 
марказга) дарҳол хабар (тескари алоқа) берилмасдан туриб давом 
этгирилавермайди.
ФАОЛЛИК- жонли организмнинг умумий сифати ташқи муҳит би-лан 
боғланишидир. Психик фаоллик шу билан характерликн, бунда шахс ўз 
эхтиёжларини қондириш учун вокеликни ўзгартиришга ҳаракат қилади. 
Фаоллик бу эҳтиёжларни қондириш учун воқеликни ўзгартиришга 
қаратилган 
муҳим қобилиятдир. 
ФРЕЙДИЗМ- (психоанализ) - буржуа психологияси ва психопато-
логиясидаги инсон хулқининг асосий ҳаракатлантирувчи кучи онгсиз майл 
(айниқса жинсий майл) деб ҳисоблаб, онгли фаолиятнинг аҳамиятини, 
ижтимоий муҳитнинг ҳал қилувчи ролини камситадиган реакцион 
идеалистик назария. Бу назария австриялик невропатолог, психиатр ва 
психолог Зигмунд Фрейд номи билан аталган. Психиатрия ва 
психологиядаги одам хулқнинг асосиви лаззат олишга (либидо) бўлган, 
айниқса илк болаликда пайдо бўлган сексуал (жинсий) майл ташкил этади 
деб тарғиб қилувчи, одам хулқидаги ижтимоийликни, онглиликни инкор 
қилувчи ғайри илмий реакцвон оқим. 

---

12