Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar


-MAVZU. BORLIQ – FALSAFANING FUNDAMENTAL KATEGORIYASI



Download 15,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet170/452
Sana23.06.2022
Hajmi15,64 Mb.
#694917
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   452
Bog'liq
0500de0e3a84008f07a8a69c740ecd021b49d24d

4-MAVZU. BORLIQ – FALSAFANING FUNDAMENTAL KATEGORIYASI 
58 
Idealistik monizm 
esa, 
materiyani har qanday borliqning boqiy mavjudligi, yo‘q bo‘lmasligi va 
birinchi asosiga ega bo‘lgan qandaydir ideal narsaning mahsuli 
deb hisoblaydi. Bunda ob’ektiv-
idealistik monizmni (masalan, Platonda – bu o‘lmas g‘oyalar, zardo‘shtiylikda olov, o‘rta asr 
falsafasida – Xudo,Gegelda – yaratilmaydigan va o‘z-o‘zidan rivojlanadigan «mutlaq g‘oya») va
 
sub’ektiv-idealistik monizmni (masalan, borliqning barcha jismoniy va ruhiy
 
holatlarini «neytral» 
asosdan – dunyoning qandaydir mavhum konstruksiyalari,«elementlari»dan keltirib chiqargan Max) 
farqlash mumkin.
 
Dualizm 
(lot. «dualis» – «ikki yoqlama») 
birinchi asos sifatida ikkita substansiya tan olingan 
falsafiy yondashuv
. Nemis faylasufi X.Volf XVIII asr
 
boshida «dualizm» atamasini falsafiy 
muomalaga kiritgan. X.Volf dunyoda
 
barqaror tartibning shakllanishida tafakkur, g‘oyalar va aql-
idrokning alohida
 
o‘rnini aniqlashga harakat qilgan.Falsafa tarixida Rene Dekart dualizmning yorqin 
vakili sifatida o‘rinoldi. R.Dekartning radikal mexanitsizmi uni materiyaning butunlay ruhsizligi
 
haqidagi yondashuvga olib keldi.
Plyuralizm 
(lot. – «ko‘plik», «ko‘p xillik», «ko‘p sonlik») 
dunyoning negizida ikkita emas, balki 
undan ko‘proq mohiyat borligini tan oluvchi ta’limotdir 
atamasini ham X.Volf 1712 yilda taklif 
qilgan. Bu Ayni shu ta’limot borliqning ko‘p sonli mustaqil va o‘zaro bog‘lanmaydigan asoslari 
borligi
 
haqidagi g‘oya ham ilgari surilgan. Leybnitsning monadalar haqidagi ta’limoti 
(monadologiya) plyuralizmning klassik ko‘rinishi hisoblanadi. Ushbu ta’limotga ko‘ra, dunyo son-
sanoqsiz ruhiy substansiyalardan tashkil topadi. Plyuralistik yondashuvning bundan oldinroq ilgari 
surilgan ko‘rinishlari ham mavjud. Masalan, Empedokl yaratgan dunyoning to‘rt asosi haqidagi 
ta’limot plyuralistik ontologiyaning turlaridan biri sifatida amal qiladi. 

Download 15,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   452




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish