Seminar mashg‘ulotlari -mavzu Basketbol o’yinida tayyorgarlik turlarining o’rni va axamiyati. Ajratilgan soat soat Reja

1-rasm. Ilk Basketbol to’pi va savatchasi 2-rasm Ilk basketbol o’yinlari

Bunday o‘yinning avj olishi hozirgi zamon basketboli ishqibozlarini hayron qoldirishi mumkin (aytmoqchi, o‘sha zamonlarda ham o‘yinning nomi xuddi hozirgi singari: “basketbol” deb yozilgan). Neysmit shag’toli terishga moijallangan savatchani zal ichidagi balkonga o‘matib qo‘ygan, savatchaning yonidagi narvon ustida g’arrosh o'tirgan. Uning vazig’asi muwag’aqiyatli tashlangan va savatchaga tushirilgan to‘pni savatcha ichidan olib, pastga o‘yinchilarga uzatib turishdan iborat bo‘lgan. 1891-yil 21-dekabrda Springg’ild kollejining gimnastika zalida basketbol bo‘yicha birinchi match o‘tkaziladi. Matbaa manbalari bu o‘yinning uch xil tug‘ilish sanasini qayd etadilar: 1891-yil 21-dekabr, 1892-yilning 15 va 20-yanvari, “0 ‘yin yaratuvchi” ning ta’kidlanishicha esa birinchi uchrashuv 1891-yilning “rojdestvo” bayrami oldidan o‘tkazilgan ekan.
Basketbolchilar tayyorgarligining zamonaviy tizimi sportchini musobaqalarga tayyorlashning tashqiliy-pedagogik jarayonini, ularning eng yuqori sport ko‘rsatkichlariga erishishini ta’minlovchi maqsadlar, vazig’alar, vosita va usullar, tashqiliy shakllar, moddiy texnik sharoitlar va b.ni o‘z ichiga olgan murakkab, ko‘p omilli hodisa hisoblanadi. Sport tayyorgarligi yosh sportchilar uchun muhim rag‘bat sanalib, tirishqoqlik bilan qat’iy shug‘ullanishga, butun kuch-quvvatini maqsadga erishish uchun sarg’lashga intilishni kuchaytiradi. Ayni vaqtda sport bilan muntazam shug‘ullanish - bu eng yaxshi insoniy g’azilatlarning rivojlanishiga, mard, kuchli, mehnatga chidamli va chiniqqan, Vatan himoyasiga tayyor shaxslarni tarbiyalashga yordam beruvchi juda kuchli omildir.
Sport tayyorgarligi ko‘p yillik va yil bo‘yi davom etadigan jarayon bo‘lib, pirovard natijada portchining mustahkam sog‘ligini, ma’naviy hamda aqliy tarbiyasini, uyg‘un jismoniy rivojlanishini, texnik va taktik mahoratini, maxsus jismoniy, psixik, axloqiy va irodaviy g’azilatlarini, shuningdek, sport nazariyasi va usuliyati sohasida bilim hamda ko‘nikmalarning yuqori darajasiga erishishini ta’minlaydigan masalalarni hal etadi. Shunga ko‘ra sport tayyorgarligida uning nisbatan mustaqiljihatlarini, bir-biridang’arqlovchijiddiybelgilar: texnik, taktik, jismoniy, psixologik, nazariy va integral tag’ovutlarga ega turlarini ayirib ko‘rsatish mumkin.
Basketbolchilar tayyorgarligining eng muhim qismlaridan biri sportchining asosiy harakat sig’atlarini rivojlantirish va tarbiyalashga qaratilgan jismoniy tayyorgarlik sanaladi. Odatda, Basketbolda har tomonlama jismoniy rivojlanishga ega bo‘lgan sportchilar yuqori ko‘rsatkichlarni namoyish qila oladilar. Jismoniy tayyorgarlik sport tayyorgarligining bir turi bo‘lib, u Basketbolchining harakat sig’atlari: kuchi, tezkorligi, chidamliligi, chaqqonligi, egiluvchanligi va b.ni ustuvor rivojlantirishga, shuningdek, sog’likni, organizmdagi eng muhim organ va tizimlarni mustahkamlashga, ularning g’unksiyalarini takomillashtirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi. Jismoniy tayyorgarlik umumiy va maxsus turlarga bo‘linadi.