Seminar mashg‘ulotlar mavzulari

Topshiriq: “DAM” VA “GAZ” SO‘ZLARINI IZOHLI LUG‘ATDAN TOPIB, TAHLIL QILISH VA MISOLLARNI BADIIY ADABIYOTLARDAN TOPISH
Izohli lug‘atda MA’NODOSH so‘zlarning berilishi yuzasidan tahlil:


Asqatmoq, kerak bo‘lmoq, ish bermoq, foyda bermoq
Bosinqiramoq, alaxlamoq, alahsiramoq
Vatan [a], mamlakat [a], yurt, diyor [f-t], el, mulk [a]


Yuqoridagi ma’nodosh so‘zlarning “O‘zbek tili izohli lug‘ati”da izohlanishini ko‘rib chiqish tavsiya qilinadi.


NAMUNA:


ASQATMOQ Kerak bo‘lmoq, kuniga yaramoq, ish bermoq. Bo‘zdan tikilgan xaltalari yo‘lda asqatadigan narsalar bilan liq to‘la.. «Yoshlik». Odam odamga shunaqa paytda asqatmasa, qachon asqatadi? M. Mansurov. Yombi. ..urush qatnashchisi bo‘lgani asqatib, otam zo‘rg‘a qutulib qolgan ekan. Gazetadan.
FOIDA [a. ujiLa - afzallik, imtiyoz; xayon, naf, bahra] 1 Biror kimsa yoki narsa uchun bo‘ladigan naf, manfaat; ijobiy natija. YOlg‘on aytib, foyda ko‘rsang, oxiri zarar toparsan. Maqol. Siringizni mendan yashirmang, balkim foydam tegib qolar. K. Yashin, Hamza. Navoiy el foydasi va davlat manfaati uchun bo‘lgan bu vazifaga, o‘z odati bo‘yicha e’tiroz qilmadi. Oybek, Navoiy.
2. Qilingan xarj bilan olingan darom a d o‘rtasidagi farqdan tashkil topgan summa , mablag‘; daromad. Qamishkapsgiklar Zokirxo‘ja qassob to‘g‘risida gap borsa, «har bir so‘yilgan qo‘ydan ikki hissa foyda ko‘rmasa, o‘zini changakka osadi», deb ta’riflar edilar. P. Tursun, O‘qituvchi. Menimcha, tijorat paydo bo‘lgan zamondan boshlab bunday mo‘l foydani hech kim ko‘rgan emas. Oybek, Tanlangan asarlar.
Foyda qilmoq 1) ijobiy natija bermoq , o‘zining foydali ta’sirini ko‘rsatmoq . Dori foyda qildi. Xalq juda ko‘p shishlarni paxtadog‘ bilan davolaydi. Agar bu shish gazak shishi bo‘lsa, paxtadog‘ foyda qiladi, lekin rak shishi bo‘lsa, avj oldiradi. A.Qahhor , Qo‘shchinor chirokdari;
2) Biror ish, soxadan iqtisodiy manfaat topmoq , daromad olmoq . Tadbirkor dehqonchilikdan katsha foyda qiladi.
3) Qarzga berilgan puldan foydalanganligi uchun qarzdordan kreditor oladigan qo‘shimcha pul, haq; foiz . Qarzimni uzganman, faqat foydasi qolgan. S. Abdulla, Tanlangan asarlar .


KERAK 1 Talab - ehtiyoj bor, darkor, zarur. Joy kerak. Oziq-ovqat kerak. Kitob kerak. Bir tovuqqa ham don kerak, ham eye kerak. M a q o l . Tuyaga yantoq kerak bo‘lsa, bo‘ynini cho‘zadi. Maqol . Kishlokdagilarni boqish uchun pul kerak, kiyim kerak. Oybek. Agar odam, odamyu O‘zbek tilining izohli lug‘ati bolasiga o‘xshab umr kechiraman desa, unga ko‘p narsa kerak bo‘lar ekan. A.Qahhor , Qo‘shchinor chirokdari;