Семинар машғулот топшириқлар

2. 1892 йил Тошкент қўзғолонини ўлка аҳолиси миллий озодлик кураши тарихида тутган ҳақида ёритиб беринг?
Toshkent qo’zg’aloni asosan vabo kasalligi bilan bog’liq deb o’yleman bu qozg’alon boshlanisiga sabab xalqning qadir qimmati va nohaqliklar yanada avj olib ketganligi uchun bolgan bu qo’zg’alon masalan oqsoqol Inog’omxo’ja Umrixo’jayevni olsak u inson halqni o’ylagan va chungan zotlardan xisoblanadi. Oddi halqni nohaqlik uchun palitsiya va liloyat hokimini kaltaklashgacha borishi bu juda kotta jasorat talab qiladi deb o’yleman mani nazarimda bu qo’zg’alonni ahamiyati o’z huquqi va qadir qimmati uchun kurash deb o’yleman nega deganda insonlar inson sifatida o’zining insonlik xuquqlarini talab qilganlar lekin bunga javoban rus hukumati o’qlarn yomg’irini oddi xal ustiga yog’dirishgan. Aholi juda ko’plarni o’liklari topilgan va ular o’limga hukum qilinganlar. Men aytmoqchi bo’lganim oddi bir kichkina qo’zg’alonda qurbonlar soni 80 ming kishini tashkil etadi bu juda kotta ko’rsatgichni tashkil etadi buni qande ahamiyatliligi bo’lmasligi mumkun chunki halq kurashgan mustabit tuzumga bor kuchi bilan huqini talab qilgan nohaqlikka chiday olmagan ular lekin bir narsani aytib o’tishm joiz deb bilaman chunki aynan shu qo’zg’alon oqibatida oddi hal ancha jonlangan bundan tashqari mustamlakachi hukumat o’z viloyat boshliqlarini o’ylashinb qo’yedigon bo’lishgan chunki ulargaham ortuqcha muammo kerak emasda chunki uni ham bostirgani qo’shin va mablag’ kere bo’ladi aynan shundan cho’chiganlar qo’zg’alon tasir etgan aynan manashu omillarga deb o’yleman Qo’zg’alon yetakchisi bo’lgan Inog’omxo’ja aybsiz abdor sifatida qatil etilgan chunki rus hukumatiga ham ayibdor shahs kere edi chunki kimdur ayibdor qilish keremi Aynan shu qo’zg’alon bostirilgandan so’ng 60 kishi sudga berilgan 3 kishi o’lim jazosiga mahkum qilingan 20 kishi turli muddatlar bilan qamaoq jazosiga hukum qilindi.
Aslida bu qo’zg’alon podsho hukumatining mustamlakachilik va milliy zulmiga qaratilgan qo’zg’alondir. Toshkentdagi bu qo’zg’alon tarihda o’zbek xalqining o’z mustaqilligi va erkinligi qadir qimmati uchun olib borilgan yirik qo’zg’alonlardan biri sifatida aytishim mumkundur. Bu qo’zg’alon qatnashchilari mingnga yaqin kishilardan sabir kosasi to’lgan halqdan iborat bo;lib harakat qilganlar. Shuni aytib o’tish kerakii shu qo’zg’alon manfatlarsiz hechkimni hech qanday manfati ko’zlanmagan halq qo’zg’aloni edi tarihiy ahamiyatiga to’htalsak masaln insonlarni ongi va tuyg’usida bir tuyg’u erkinlik va ozodlik tuyg;usidt aynan manshu tuyg’uni jonlantirgan va ravnaq toptirgan qo’’zg’alondir.