Sement ishlab chiqarish

Sement maydaligining mustahkamlikka ta’siri

Solishtirma yuzi m^2/kg	Siqilishdagi mustahkamlik, MPa
	1 kundan keyin	3 kundan keyin	28 kundan keyin	6 oydan keyin	12 oydan keyin
188	8,4	26	53	52	69
210	14,5	28	40	60	72
300	14,7	34	57	61	72
400	21,5	46	59	61	69
500	28	40	54	60	74

Portlandsement gidravlik bog'lovchi moddalarning bir turidir. Bu bog'lovchi moddalar qatoriga yana qumtuproqli sement, pussolan sement, toshqolli sement, mikroto'ldiruvchi sement, kengayuvchi sement kabi gidravlik bog'lovchilar kiradi. Bu bog'lovchi moddalar yana bir qancha ko'rinishlarga ham ega. Masalan, portlandsement tarkibiga ko'ra: oddiy, alitli, belitli, alyuminatli, aiyumoferritli, ferritli; xossasi va ishlatiJishiga ko'ra: oddiy, tez qotuvchan, maxsus tez qotuvchan, plastifikatsiyalangan, gidrofob, sulfatli suvlarga chidamli, o'rtacha ekzotermiyali, tamponaj, oq va rangli xillarga bo'linadi.

Kislotaga chidamli sementlar tarkibi

Kukun to’ldirgichning turlari	Sement miqdori, %		Bog’lovchi suyuq shisha
	Kukun to’ldirgich	Kremniy ftorid	Modul	Solishtirma og’irlik, kg/m^2	Miqdori, % (kukun to’ldirgichga nisbatan)
Diabazil Kvarsli Marshalitli Artik tufi	95 96 94 96	5 4 6 4	2,25 3,5 2,6 2,8	1500 1300 1450 1380	34 33 36 35

Erib qovushib qolguncha kuydirilgan klinkerni gips, ba'zi hollarda esa maxsus qo'shimchalar bilan birgalikda tuyishdan hosil bo'lgan gidravlik bog'lovchi modda portlandsement deb ataladi (bu nom Angliyaning ushbu sement birinchi marta ishlab chiqarilgan Portland shahri nomidan olingan).

Kuydirish mahsulotida kalsiy silikatlar ko'p bo'ladi (70-80%). Qisman erish natijasida qovushib qotib qolgan mayda-yirik tosh bo'laklar klinker deyiladi. Portlandsementni klinker tarkibiga mos keladigan mahsulotning xomashyo aralashmasini to’la eritish yo'li bilan ham olish mumkin. Klinkerning kimyoviy tarkibi katta chegarada o'zgarib turadi. Portlandsement klinker ishlab chiqarish uchun xomashyo materiallari sifatida gil va ohaktosh jinslar ishlatiladi. Gil jinslar turli moddalar (minerallar)dan tashkil topgan. Ularda asosan 3 ta oksid - SiO₂, A1₂O₃ va Fe₂O₃ bor. Ohaktoshlar asosan kalsiy karbonatdan iborat. Kalsiy karbonat esa ikki oksid - CaO va CO₂ dan iborat. Klinker kuydirilganda CO₂ gazi ajraladi; CaO, SiO₂, AI₂O₃ va Fe₂O₃ asosiy oksidlar va asosiy klinker minerallarini hosil qiladi. Klinker tarkibida bu asosiy oksidlar bilan bir qatorda, sement sifatiga ma'lum darajada ta'sir ko'rsatuvchi oksidlar ham boiishi mumkin. Bular odatda magniy oksid (MgO), ishqorlar (Na₂O va K₂O), titan ikki oksid (TiO₂), fosfor angidrid (P₂O₅) va sulfat kislota angidridi (SO₃) dir. Portlandsement tarkibidagi asosiy va qo'shimcha oksidlar miqdori quyidagicha bo`ladi: