Сейсмик тўлқинларнинг годографлари. Сейсморазведканинг тўғри ва тескари масалаларини ечиш принциплари

Сейсмик тўлқинларнинг годографлари. Сейсморазведканинг тўғри ва тескари масалаларини ечиш принциплари.

Сейсморазведканинг тўғри масалаларини ечиш принциплари. Сейсморазведканинг тўғри вазифалари деб, сейсмогеологик кесимда вақт ўтиши (t) ва амплитудани (A) ҳисоблаш тушунилади. Бунда геологик объектларнинг қалинлиги, чуқурликдаги ётиши, шакли, ўлчами ва эластик тўлқиннинг тарқалиш тезлиги, тўлқин тарқатаётган манбанинг жойи аниқ бўлади. Сейсмик тўлқинларнинг бир хил бўлмаган қатламларда, тўғри динамик масалаларини ечиш қуйидагича:


Бунда V; (V_p ёки V_s) тўлқин тезлиги. A (t,x,y,z)-(x,y.z) муҳитда турли вақтларда тарқаладиган тўлқин амплитудаси. Бу тенгламани чегаравий шароитларни эътиборга олиб ечиш анча мураккаб, шунинг учун уни оддий муҳит моделига ечиш лозим. Маълум модел учун тўлқин ўтиш вақти ва тарқалган манбаани билган ҳолда ечиш осонроқ. Тўғри масалаларни ечишнинг анъанавий натижаси годограф тенгламаларини олишдан иборатдир. Годогров – бу тўлқиннинг кузатиш вақтининг қўзғатиш манба ва кузатиш нуқталари оралиғидаги масофа билан боғлиқлигидир, яъни .
Сейсморазведка тўғри масаласининг энг оддийси, тўғри тўлқиннинг годографини олишдан иборат. Бу бошқа геофизик усулларда меъёрий (нормал) майдоннинг вазифаси дейилади (66-расм). Бир жинсли муҳитда тўғри тўлқин ҳосил қилган эластик импульснинг вақти t=x/V га тенг. Манбадан ўтган тўғри чизиқли кесмада кузатилган тўғри тўлқиннинг чизиқли годограф координаталар бошидан чиқувчи қия тўғри чизиқ шаклида бўлади. Қиялик бўйича тўғри чизиқдан туюлувчи тезликни Vқ=Δx/Δt аниқлаш мумкин.

Расм-41. Қайтган тўлқин ва синган тўлқин годогрофлари.