|
АДАБИЁТЛАР ТАҲЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ
Фойдаланилмай келаётган имкониятлар жуда кўп. Уларни ўрганилаяпти,
тавсиялар берилаяпти, лекин иш ўрнидан силжиб, яшил бизнес янада
ривожланишигача ҳали кўп ташкилотчилик, етакчилик, рағбатлантирувчилик
босқичлари олдимизда турибди. Масалан, сувдан тежаб фойдаланиш, ноекин
ерларни фойдаланадиган ерларга айлантириш, чиқиндиларни экологик тоза
йўллар билан қайта ишлаб такрор фойдаланиш, рекреатсия(истироҳат)
ҳудудларидан самара билан фойдаланиш, мавжуд табиий маҳсулотарни чуқур
қайта ишлаш, ишчи имкониятини ҳисобга олиб қисқа вақтли ишчи сменаларини
ташил қилиш кабилар шулар жумласидандир.
Албатта, ишлар жадал юришибкетаётганида хусусий мулк ва моддий
манфаатдорлик катта юритгичга айланиб улгурди. Лекин бу имкониятдан ҳам
кенг ва ҳамма соҳаларда кутилгандек фойдалана олаётганимиз йўқ. Бунга
объектив сабаблар таъсирини ҳам охригача ўргана олганимиз йўқ. Албатта,
ўрганишлар, тақдимотлар давом этади. Манфаатларни уйғунлаштириш юзасидан
амалий таклифлар ишлаб чиқилади. Муаммолар ўз ечимини топади.
МУҲОКАМА
Зарурат инсонларни изланишга, янги ечимлар топишга сабаб бўлади. Глобал
исиш, экологиянинг бузилиши натижасида салбий оибатларни келиб чиқиши.
Касалликлар турларини кўпайиши, турли пандемияларни келиб чиқиши,
инсонларни ўйланишга мажбур қилади. Ҳаво етишмаслиги, зарарли омилларнинг
таъсири инсонларнинг бойлиги, илмий даражасининг юқорилиги, насабининг
юқорилигига қараб турлича таъсир кўрсатмайди. Ҳамма, ниқоблар тақиб юришга,
қўл бериб сўрашмасликка мажбур бўлади.
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ
ISSUE 2
ǀ
2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 882
Пандемий ва турли касалликлардан ташқари атмосферани ифлосланиши
даражасини ортиб бориши ҳам инсонларга катта муаммоларни келтириб
чиқаради. Ўрмонларни кўп кесилиши, ёнғинларда нобуд бўлиши, ер юзини
яшилликка буркашни тақазо қилади. Бу ташвишдан ҳеч ким четтда тура олмайди.
Ўрмон дарахтларини кесиб тайёрланадиган материаллар ўрнига бошқа, табиий,
синтетик бўлмаган материаллар (ҳом
-
ашёлар)дан фойдаланиш вариантларини
излаб топсиҳ мумкин. Ёғоч ўрнини камида 50 % заруратларда боса оладиган яхши
ҳом –
ашёларни қайта ишлашнинг имкониятлари бор. Бу имкониятларни ишга
солинса кўплаб иш ўринлари пайдо бўлади, қишлоқ жойларга саноатлашган
сехлар кириб келади. Кичик бизнес эгаларининг даромадлари ортади. Уларнинг
даромадлари кўпайгач, табиийки давлат бюджетига тушумлар миқдори ҳам
ортади. Кичик корхоналарнинг экспорт салоҳиятлари ортиб боради. Валюта
тушумларининг миқдори ортади.
Лекин, битта муаммо бор. У муаммо ҳам ҳал қилинса бўладиган,
одамларнинг хоҳиши билан ечим топса бўладиган муаммо. Муаммо, аслида
ишлаб чиқаришни ташкил қилишда ҳам эмас, одамларнинг бепарволигида,
уюшмаслигида, атрофдаги ясхши иш тажрибаларини ўрганмасликларида деб,
ҳисоблаймиз.
Бундай яшил, безарар, сердаромад тажрибалар Ўзбекистоннинг ўзида ҳам
бор. Лекин, жуда секинлик билан оммалашади. Мисол учун Сурхандарё
вилоятидаги ёғочни қайта ишлайдиган ташкилот, четдан ёғоч олиб келиш
қийинлашиб кетгач, ички имкониятлардан фойдаланиш ечимини топди. Яъни
ипак қурти боқишда фойдаланилган тут баргидан қолган навдаларни титиб
(дробилка қилиб) шу ҳом –
ашёдан ДВП ишлаб чиқара бошлади. Бироқ, бу ҳом –
ашёни йиғиб олиш катта муаммога айланди. Самарали ечимни топа олсиҳмади.
Корхона мавзумий ишлай бошлади. Бу мавсумийлик албатта ижтимоий
муаммоларни келтириб чиқарди. Яъни ишчилар доимий даромад билан
таъминланмади. Корхонанинг ўзи учун асосий воситаларни беккор туриб қолиши,
мижозларни йўқотиш билан боғлиқ иқтисодий муаммолар ҳам келиб чиқди.
Бошқарувчилар ва дипломли менежерлар ишлаб чиқаришни бардавом
қилиш, имкон бўлса кўп сменали қилиш устида узоқ изланишди. Ниҳоят, унча
ишончли бўлмаган таклиф шаклланди. Қаршилар ҳам кўп бўлган, дейишади.
Секинлик билан, тўхташлар билан ўртага ташланган таклиф амалга оша бошлади.
Кредит маблағ хисобига Хитойдан янги технология олиб келинди. Ва асрлар бўйи
фойдаланилмасдан зарар келтириб турган имконият ишга туширилди.
Сурхандарёнинг чап қирғоғидаги ботқоқликларда ўсадиган қамишдан
фойдаланила бошланди. Бундан беш йил олдин ҳам ўт қўйиб, ёқиб юбориладиган
қамиш мўл, бардавом, яшил ҳом –
ашёга айланди. Ёқиб юборилган қамиш ҳавога
тутун тарқатишдан ташқари ҳайвонот дунёсига, қушларга ҳам катта зарар етказар
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
Do'stlaringiz bilan baham: |
