Scientific progress volume ǀ issue ǀ

kasanachilik
 
–
bu yirik sanoat 
korxonalari bilan tuzilgan shartnoma asosida uy sharoitida mahsulot ishlab chiqarish 
yoki xizmat koʼrsatishdir. Bunday taʼrif va tushuncha bugungi kunda xalqimiz 
tadbirkorligini oshib borishida muhim rol oʼynamoqda.[5]
Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 11 yanvardagi Kasanachilik toʼgʼ
-risidagi nizomga 
koʼra, kasanachilik bu t
uzilgan mehnat shartnomasiga muvofiq jismoniy shaxs 
–
kasanachining yashash joyida yoki unga yoxud uning oila aʼzolariga tegishli boʼlgan 
boshqa binolarda ish beruvchining buyurtmalariga koʼra tovarlar ishlab chiqarish yoki 
xizmatlar koʼrsatish boʼyicha ka
sanachi tomonidan amalga oshirilayotgan ishdir.[4] 
Mamlakatimiz iqtisodiyotida kasanachilikni rivojlantirish orqali aholining faol qismini 
ishlab chiqarish jarayonlariga jalb qilish, ularni ish bilan taʼminlash va aholini turmush 
darajasini yaxshilashga xizmat qiladi. Chunki, kasanachilik - korxonaning buyurtmasini 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 588
bajarish uchun, mehnat shartnomasi asosida va tegishli haq evaziga, jismoniy shaxslar 
tomonidan amalga oshirilayotgan mehnat faoliyatidir. 
Kasanachilik faoliyati odatda korxonaning ishlab chiqarish maydonlaridan va ofis 
binolaridan tashqarida, yaʼni xodimning uyida joylashgan, statsionar ish joyi talab 
qilinadigan ish faoliyatidir. 
Bugungi kunda aholini samarali bandligini taʼminlash, yalpi ichki mahsulot hajmini 
koʼpaytirish, shuningdek, oila byu
djeti daromadini oshirish muammosini hal etishda 
kasanachilikni oʼrni beqiyosdir. Mamlakatimizda va viloyatimizda kasanachilik fuqaro
-
larni, birinchi navbatda xotin-
qizlarni, ayniqsa koʼp bolali ayollarni, yordamga muhtoj 
nogironlar va mehnat qobiliyati cheklangan boshqa shaxslarni ishlab chiqarish 
faoliyatiga jalb etish uchun muhim ijtimoiy ahamiyat kasb etmokda. 
Yirik sanoat korxonalarida boshqa tarmoqlardagi yirik korxonalar va kichik sanoat 
korxonalari bilan kasanachilik oʼrtasidagi kooperatsiyani rivoj
lantirish-ning asosiy 
maqsadi aholining ish bilan band boʼlmagan qismini bandligini taʼminlash orqali ishlab 
chiqarish jarayonlarini rivojlantirish va mamlakatimiz iqti-sodiyotini yanada 
barqarorlashtirishdir 
Аholini ish bilan taʼminlashnnng ijtimoiy jihatlari aholi bandligini taʼminlash jamiyat 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muxim iqtisodiy xususiyatlaridan biri 
hisoblanadi va u iqtisodiyotda alohida ahamiyatga ega. Oʼzbekistonda aholini ish bilan 
taʼminlashni yanada yaxshilash va farovonligini oshirishning eng muhim yoʼnalishi 
sifatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, xizmat koʼrsatish va kasanachilik 
sohalarini qoʼllab
-
kuvvatlash va rivojlantirishni ragʼbatlantirish, ishlab chiqarish va 
ijtimoiy infratuzilmani yanada rivojlantirish boʼyic
ha ishlar amalga oshirilmokda. 
Mamlakatimizdagi qonunchilikka asosan kasanachilikning turli turlari va shakllari 
mavjuddir. 
 
Yirik va kichik sanoat korxonalari bilan kooope-ratsiyaga asoslangan 
kasanachilikning asosiy xarakte-
ristikalari boʼlib hisoblanad
i: 
- korxonaning buyurtmasini bajarish uchun, mehnat shartnomasi asosida va 
tegishli haq evaziga, jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshirilayotgan mehnat 
faoliyati; 
- korxonaning ishlab chikarish maydonlaridan va ofis binolaridan tashqarida, 
odatda, xodimning uyida joylashgan, statsionar ish joyi talab qilinadigan ish: 
- hisobot davri davomida ishni bir maromda va munta-zam ravishda uyda bajarilishi.
Yurtimizda va chet elda kasanachilikni quyidagi turlari va shakllaridan 
foydalaniladi: 
- qo
ʼ
l mehnati yoki uni yengillatish imkonini beruvchi oddiy vosita va asbob-
uskunalarni qoʼllash orqali yoki qoʼllamasdan amalga oshiriladigan qoʼl mehnati. 
Bunday qoʼl mehnatining misollari: paxta, jun yoki sunʼiy tolali kalavalardan mahsulot 
toʼqish, kashta
tikish, kichik hajmdagi mahsulotlarni saralash va qadoqlash, qogʼoz 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3